Zabawa wyrzynkami
Jakiś czas temu w szkolnym ogrodzie ścinano drzewa; poprosiłam o kilkanaście wyrzynków. No i wczoraj przyniosłam je na zajęcia przyrodnicze. Pokazałam uczniom (klasa 4. szkoły podstawowej) i zaczęłam od pytania: Dlaczego one są pęknięte? 15 uczniów i 15 różnych odpowiedzi; żadna wyjaśniająca przyczynę. Bardzo kombinowali – uderzenie pioruna, dzieło dzięcioła, uderzenie siekierą, nacięcie pilarką podczas ścinania … Opowiedziałam im, że podczas wysychania drewna powstały naprężenia, których efektem jest widoczne pęknięcie.
„… Wilgotne drewno kurczy się podczas suszenia, a podczas nasiąkania wodą pęcznieje. Może to spowodować uszkodzenia materiału wykonanego z drewna, np. podłogi. Dlatego zwykle deski produkowane są z drewna już wysuszonego, którego poziom wilgotności jest taki jak poziom wilgotności pomieszczenia, w którym będą się one znajdować ...”
Źródło:
http://www.myfloor.pl/encyklopedia-drewna-wilgotnosc,309,artykul.html
Jedna z dziewczynek zauważyła zasinienie wyrzynka i chwilę porozmawialiśmy o wadach, zmniejszających możliwość wykorzystania drewna.
Wyrzynki przyniosłam na zajęcia, aby uczniowie policzyli, ile lat żyło ścięte drzewo. Jeden z konkursów przyrodniczych uświadomił mi, że dzieci nie wiedzą, że można się tego dowiedzieć licząc słoje.
Jednak policzenie lat nie było takie proste; powierzchnia wyrzynków była nierówna i poszarpana. Uczniowie mieli dużą frajdę wygładzając ją papierem ściernym. Powoli wyłoniły się słoje – ścięte drzewa rosły 15 lat. Teraz można było wykonać dalsze dwa zadania:
1) Ile lat miało drzewo, gdy się urodziłam/urodziłem?
2) Ile lat miało drzewo, gdy poszłam/poszedłem do szkoły?
Uczniowie intuicyjnie liczyli przyrost wczesny i późny jako jeden rok, jednak nie wiedzieli w którym miejscu drzewo przyrasta na grubość i dlaczego słoje są cieńsze i grubsze. Ze zdziwieniem przyjęli fakt, że drzewo przyrasta na obwodzie, pod korą. A różnice w grubości słojów wytłumaczyłam im następująco:
„U drzew rosnących w Polsce (strefa klimatu umiarkowanego) występują słoje przyrostów rocznych – koncentryczne kręgi widoczne na przekroju poprzecznym. Wynikają z cyklicznego występowania sezonu wegetacyjnego i czasu spoczynku. Obraz pierścieni to efekt różnic w wielkości komórek i grubości ścian komórkowych. Wiosną, gdy wody jest pod dostatkiem, powstaje drewno wczesne – tutaj komórki przewodzące mają większą średnicę, włókien jest niewiele. Późnym latem, gdy wody jest mniej, tworzy się drewno późne – zawiera ono więcej włókien, a komórki przewodzące charakteryzują się mniejszą średnicą.”
Źródło:
www.lasy.gov.pl/pl/informacje/publikacje/dla-nauczycieli/niezbednik-edukatora
Hanka
