O nietoperzach
Nietoperze to niezwykłe ssaki: aktywnie latają, śpią wisząc głową do dołu, posługują się echolokacją, hibernują … Z jednej strony fascynują, z drugiej niepokoją. Podobno nie ma zwierząt, wokół których narosło tyle mitów, legend i zabobonów.
Oto kilka przykładów:
Ø są brudasami (to nieprawda, każdą wolną chwilę wykorzystują na lizanie futerka);
Ø porywają niemowlęta;
Ø są wampirami (są nietoperze żywiące się krwią innych ssaków, jednak takie gatunki nie żyją w Polsce);
Ø są latającymi myszami;
Ø asystują czarownicom;
Ø wplątują się we włosy.
Zawsze podczas zajęć poświęconych nietoperzom dzieci są bardzo aktywne, mają dużo do powiedzenia. To zainteresowanie warto wykorzystać aby zwierzętom tym pomóc. Bo takiej pomocy potrzebują – wszystkie gatunki żyjące w Polsce są chronione.
Szczególnie trudnym dla nietoperzy okresem jest zima – okres dla nich niekorzystny, uniemożliwiający prowadzenie aktywnego życia. Od października do kwietnia nie znajdują odpowiednio dużo pokarmu, aby pokryć zapotrzebowanie energetyczne organizmu. Czas ten spędzają w stanie głębokiego letargu; czynności życiowe są wówczas spowolnione. Temperatura ich ciała obniża się do temperatury otoczenia, a liczba uderzeń serca na minutę spada z kilkuset do kilku. Dzięki temu są w stanie przeżyć w oparciu o zgromadzone jesienią zapasy pokarmowe, którymi jest podskórny tłuszcz. Jego gromadzenie powoduje, że masa ciała jesienią jest 25-40% wyższa niż wiosną i latem.
Nietoperze hibernują w miejscach, które zimą nie przemarzają, jednak nie są zbyt ciepłe. Optymalną temperaturą jest 0-8oC. Ważna jest także duża wilgotność powietrza; ogranicza straty wody. Takie warunki znajdują w podziemiach (np. piwnicach), jaskiniach, tunelach, górniczych sztolniach, studniach.
Podczas hibernacji nietoperze są bezbronne. Nie mają zbyt dużo wrogów naturalnych; najwięcej niebezpieczeństw grozi im (niestety) ze strony człowieka. Dlatego należy temat ten rozwijać podczas spotkań edukacyjnych. Obecne dzieci, gdy dorosną będą miały moc sprawczą – będą podejmowały ważne decyzje mające wpływ na przyrodę. Niech będą wyczulone na potrzeby nietoperzy. Szczególnie niebezpieczne jest dla nich penetrowanie jaskiń przez turystów. Wzrost temperatury otoczenia powoduje zwiększenie metabolizmu i szybsze wyczerpywanie zapasów.
Zdarzają się także sytuacje, gdy znalezione zimą nietoperze są przenoszone do ciepłych miejsc. Faktycznie, pokryte szronem robią wrażenie jakby takiej pomocy wymagały. Tak jednak nie jest; należy je zostawić, hibernacja jest procesem naturalnym. Wybudzone nietoperze mogą nie dotrwać do wiosny.
Hanka
edukator@erys.pl
