Leśne mity
Dawno, dawno temu usłyszałam, że pod warstwą śniegu temperatura w ściółce leśnej i wierzchnich warstwach gleby nigdy nie spada poniżej zera. Kierując się logiką nie uwierzyłam w to, jednak każdej zimy powraca do mnie pytanie: jakie warunki tam panują zimą? To wszystko oczywiście w kontekście zimujących tu leśnych organizmów, ściślej bezkręgowców. Nie było łatwo dotrzeć do informacji … Wpisywałam dzisiaj do google różne hasła i NIC!!! Wzięłam się więc za analizę podręczników z okresu studiów i złapałam trop.
Obmiński Z. 1978. Ekologia lasu. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Na klimat leśnej gleby wpływają te same czynniki, które kształtują klimat nadziemnej części lasu, a między glebą i atmosferą zachodzi wymiana ciepła, wilgoci i gazów. W lesie gleba jest osłaniana przez szatę roślinną i ściółkę, dlatego nie wykazuje ona tak intensywnych wahań temperatury i wilgotności, jakie obserwuje się w powietrzu. Nagrzewa się i ochładza wolniej; rzadziej, płycej i później zamarza zimą, a wiosną odmarza wolniej niż na terenach bezleśnych. Ściółka leśna i runo ograniczają wymianę termiczną, zapobiegają zarówno nadmiernemu nagrzewaniu, jak i zbyt gwałtownemu oziębianiu się. Jednak właściwości termoizolacyjne ściółki zależą nie tyle od jej ilości, co od swoistych właściwości fizycznych. Na przykład biorąc pod uwagę tą samą miąższość ściółki, jesionowa daje mały, dębowa zaś duży efekt termoizolacyjny. Pokrywa śnieżna także jest izolatorem. Jeśli zalega grubą i luźną warstwą, łagodzi wahania temperatury w powierzchniowej warstwie gleby.
„Na ogół … im głębiej leży dana warstwa gleby, tym są w niej słabsze wahania stosunków cieplnych, wilgotnościowych i powietrznych.”
Jednak gleby charakteryzują się wieloma właściwościami; różnią się m.in. pojemnością wodną, powietrzną i cieplną. Dlatego te same czynniki zewnętrzne wywołują w nich różne zmiany.
Z klimatem glebowym i sezonową rytmiką wiąże się m.in. dynamika procesów biologicznych, odgrywająca ważną rolę w kształtowaniu się żyzności gleby, co przekłada się na produktywność. Dlatego leśnicy przywiązują dużą rolę do pielęgnowania siedlisk – efektu wzajemnego oddziaływania na siebie gleb, klimatu i pokrywy roślinnej. O tym będzie w kolejnym wpisie.
Hanka
