Słowo – w Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego
Dzisiaj mamy Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. Święto to zostało ustanowione przez UNESCO w 1999 roku i jest z pewnością okazją, by zwrócić uwagę na konieczność ochrony różnorodności językowej i docenić piękno ojczystego języka. Polszczyzna jest jednym z 25 największych języków na świecie – posługuje się nią ponad 40 milionów ludzi w Polsce i poza jej granicami. Język jest doskonałym przewodnikiem po polskiej kulturze i wiąże grupy społeczne, profesje, pokolenia. To między innymi za sprawą wspólnego języka ludzie, którzy żyją w różnych częściach świata, należą do różnych środowisk czy pokoleń – czują, że należą do jednej wspólnoty. W polskim języku ta wspólnota nazywana jest Ojczyzną.
Są też specyficzne języki, które można wyodrębnić z polskiej mowy. Gdy usłyszę gdzieś w mieście zdanie: „Wczoraj ledwo zdążyłem wklepać w psiona parę sztapli i dwie mygły tartaczki, a już dzwoni wozak, że kończy ostatnią raję naczepy i czeka na kwity…” to jestem pewien, że to spotkali się leśnicy. Język leśników najeżony jest dziwnymi, niezrozumiałymi dla laika słowami, a wciąż dochodzą nowe „dziwolągi językowe”: harwestery, transfery, ekotony, feromony… Istnieją w polskim języku gwary, dialekty, slangi. To nic zlego, wręcz przeciwnie. One cementują środowiska i grupy społeczne, budują wzajemne relacje.
Jednak prawdziwy, polski, literacki język ojczysty jest tylko jeden i wszyscy mamy obowiązek dbać o niego oraz szanować zasady języka polskiego. Także pisząc blogi, które są współczesnymi pamiętnikami… Współczesny, coraz bardziej cyfrowy świat niezbyt dobrze obchodzi się z naszym językiem. Mało ze sobą rozmawiamy, coraz rzadziej piszemy, niechętnie czytamy. Pisząc sms wyrażamy emocje „buźkami”, w emailach podobnie, zamiast sięgać po książki, słuchamy „ebooków”. Nawet instrukcje obsługi różnych sprzętów coraz częściej pisane są „pismem obrazkowym”. A nasz piękny język, a słowo?
Czy zastanawialiście się kiedyś czym dla Was jest słowo?
Ponad wszystkie wasze uroki
Ty! poezjo, i ty, wymowo
Jeden wiecznie będzie wysoki:
* * * * * * * * * * * * * * * *
Odpowiednie dać rzeczy słowo!
Cyprian Kamil Norwid
Słowo to elementarna część mowy. Słowo to znak języka- zespół dźwięków mowy ludzkiej, będący symbolicznym oznaczeniem jakiegoś pojęcia. Jest to obraz naszej myśli, bo przecież myślimy słowami. Słowo zatem nas definiuje, zdradza nasze myśli, jest naszym określeniem, a jednocześnie ilustracją naszego stosunku do świata. Czasami słowa nie trzeba wypowiadać. Wystarczy ubrać krawat w odpowiednim kolorze, np. w biało- czerwone paski czy moherowy beret, wykonać gest głową lub zgiąć łokieć w tzw. geście Kozakiewicza. Wystarczy. Nie trzeba nic mówić, to także słowo. A bywa i tak, że milczenie jest słowem…
A ile jest słów na świecie? Biblijne porównanie: „liczny jak piasek na morskim brzegu i gwiazdy na niebie”, można dziś z powodzeniem zastąpić zwrotem: „liczny jak słowa na świecie”. Każde słowo ma inne znaczenie, nawet to pozornie brzmiące tak samo, bo dla znaczenia słowa ważny jest też kontekst wypowiedzi. Słowa wypowiada się z miłością, ale też z wściekłością, wypowiada się je z bólem, wypowiada z żalem, ale też z radością, euforią, smutkiem i nostalgią, z ironią i szyderstwem, z uznaniem i dumą. Czasem słowa są ulotne jak tropy na śniegu:
Czasem są trwałe jak kamień i mają ogromną siłę rażenia.W odpowiednim czasie, miejscu, sytuacji, odpowiednio dla osoby, myśli, nastroju dobrać odpowiednio słowo to cała sztuka! Sztuka, której zwykle trudno się nauczyć, raczej trzeba się z nią urodzić. Aby odpowiednie dać rzeczy słowo może trzeba być poetą, a „poetą się nie jest, poetą się bywa” jak innym razem zauważa Norwid. Jednak w życiu miewamy sytuacje nie tylko poetyckie i uduchowione, mamy też takie, które są nazywane „prozą życia”.
W takich sytuacjach też musimy wiedzieć jakie jest odpowiednie słowo. Czasami kilka dobrze dobranych słów rozładuje napiętą sytuację:
Jest to niesłychanie ważne dla naszego istnienia w rodzinie, społeczności, dla naszego bytu zawodowego i społecznego. Umiejętność dokonywania wyboru właściwego słowa w różnych sytuacjach, które niesie nam życie, to klucz do osiągnięcia życiowego sukcesu. Słowa budują język, a język to narzędzie sukcesu w każdej dziedzinie życia. W domu, w pracy, wszędzie, gdzie spotkamy ludzi, którzy posługują się tym samym językiem. Każdy chce być właściwie zrozumianym, każdy chce dobrze oceniać i każdy chce dobrze nazywać swoje i czyjeś myśli, uczucia, wrażenia. Słowo i cały język ojczysty buduje i określa nasz świat, naszą życiową drogę, nasz sens istnienia. Dotyczy to także leśników, którzy nie są mrukliwi, ponurzy i zamknięci w leśnym gąszczu. Leśnicy także pracują słowem i w polskim, ojczystym języku opowiadają o lesie tym, którzy sami nie potrafią lub nie mogą go poznać. Zapraszam do bibliotek i poznania książek pełnych piękna leśnego języka ojczystego.
Leśniczy Jarek- lesniczy@erys.pl
