Prostokąty, słupki, kamienie i oddziały
asu. Lato w pełni i pewnie wielu z Was spędza wakacje lub urlop w lesie. To doskonały pomysł, choć wielu ludzi nieswojo czuje się w głębi lasu i obawia się zabłądzenia. Warto posiadać minimum wiedzy na temat ładu przestrzennego lasu, bo łatwiej wtedy się w nim poruszać. Zawsze dobrze mieć przy sobie naładowany telefon i czuwać, aby mieć tzw. „pole” czyli być w zasięgu sieci komórkowej, bo różnie to w terenie bywa…
My, leśnicy mamy swoje sposoby, żeby łatwiej było korzystać z gościnności lasu, no i gospodarzyć w nim. Dlatego lasy posiadają dokładne mapy z wieloma pożytecznymi informacjami i są dobrze „urządzone” z wykorzystaniem wiedzy części sztuki leśnej nazywanej urządzaniem lasu przy wydatnej pomocy geodezji leśnej.
Ten komu było dane oglądać las z powietrza:
szczególnie z niezbyt dużej wysokości wie, że las jest podzielony na prostokąty. Spoglądając z pokładu niedużego samolotu, kosza balonu, motolotni lub śmigłowca zobaczymy taki widok:
Pewnie niewielu z Was orientuje się jak leśnicy nazywają te prostokąty. Są to oddziały leśne, które tworzą kolejno: ostępy, leśnictwa, obręby leśne i nadleśnictwa. Trochę to może wydawać się skomplikowane , prawda? Ale tylko pozornie.
Kompleksy leśne, w których gospodarzymy są najczęściej duże, utrudnia to dostęp do drzewostanów, prowadzenie zabiegów i orientowanie się w terenie. Aby uniknąć tych trudności, las dzieli się właśnie na oddziały. Wielkość oddziałów zależy głównie od intensywności gospodarowania. Na nizinach oddział ma przeważnie 10-35 ha, natomiast w górach 10-50 ha. Jest to ład przestrzenny lasu nazywany podziałem powierzchniowym. Taki podział tworzą linie ostępowe i oddziałowe, które łącznie budują sieć podziału powierzchniowego, dzieląc las na wspomniane prostokąty oddziałów. Linie ostępowe przebiegają mniej więcej ze wschodu na zachód, mają szerokość 4-10 m. Linie oddziałowe biegną prostopadle do ostępowych, czyli z północy na południe i mają szerokość 3-5 metrów.
Każdy leśniczy dba o linie oddziałowe i ostępowe, oczyszczając je z krzewów i nalotów przy okazji różnych zabiegów gospodarczych.
Dobrze widoczne linie są przydatne i dla turystów i dla leśników:
Często są one wykorzystywane jako drogi czy szlaki zrywkowe. Wszystkie oddziały w nadleśnictwie są ponumerowane. Na mapie wygląda to tak:
Najniższy numer ma oddział najbardziej wysunięty na północny-wschód, po czym numerowane są kolejno oddziały w tym ostępie, czyli idąc na zachód rośnie numeracja. Jeśli chodzi o kolejność pasów ostępowych to postępuje ona z północy na południe.
Podział powierzchniowy utrwala się w terenie przez umieszczenie w północno-wschodnim rogu skrzyżowania linii, słupków kamiennych lub betonowych z numerami przylegających oddziałów. Słupek wygląda tak:
Czasem spotkacie w lesie betonowe lub granitowe kamienie z krzyżykiem:
To są z kolei kamienie graniczne, rozgraniczające granice własności gruntu. Dzięki słupkom oddziałowym możemy się łatwiej zorientować w terenie, ponieważ mapy leśne posiadają naniesioną numerację oddziałów. W przypadku braku mapy możemy przy ich pomocy określić strony świata. Jeżeli na słupku mamy numery czterech różnych oddziałów to narożnik słupka między dwoma najniższymi numerami wskazuje północ.
Najmniejszą i chyba najważniejszą jednostką podziału powierzchniowego lasu jest wydzielenie. Jest to fragment lasu jednorodny pod względem siedliska, składu gatunkowego, wieku drzewostanu i innych cech, na której wykonujemy ściśle określone zabiegi gospodarcze. Są zaplanowane w planie 10-letnim, przygotowywanym dla każdego nadleśnictwa i leśnictwa, a co roku weryfikowane przez leśniczego. Wydzielenia w ramach każdego oddziału na mapach leśnych są opisywane małymi literami, a przy nich w postaci ułamka zapisano podstawowe cechy drzewostanu. Przykładowo:
8 so 120 - 0,9
d ——————
5,25
Poszczególne symbole znaczą: d- litera wydzielenia 8So 120 – gatunkiem dominującym (80% drzewostanu) jest sosna w wieku 120 lat 0,9 – zadrzewienie 0,9 (jest to stosunek masy rzeczywistej drzewostanu do masy teoretycznej dla danego gatunku i wieku) 5,25 – powierzchnia wydzielenia w hektarach.
Gdy mamy do dyspozycji mapę leśną, to posiadając minimum wiedzy wyczytamy z niej sporo informacji o terenie, w którym spacerujemy, no i zapewne pewniej czujemy się w leśnych ostępach. Gdy odszukamy w terenie skrzyżowanie linii i słupek oddziałowy z numerami, to także odszukamy szybko na mapie punkt w którym się znajdujemy. Mam nadzieję, że teraz po tych wyjaśnieniach łatwiej będzie Wam orientować się w lesie. Na wszelki wypadek dobrze mieć w telefonie numer telefonu miejscowego leśniczego…
Miłych wędrówek między słupkami oddziałowymi!
Leśniczy Jarek- leśniczy@erys.pl
