Mrówki nie zawsze budują kopce
Dzisiaj na zajęciach dzieci odkryły, że mrówki nie zawsze budują kopce. Jak to możliwe, że do tej pory nigdy nie zauważyłam tego gniazda w pniu brzozy? A jest tuż przy drodze prowadzącej do lasu. Na uczestnikach zajęć zrobiło duże wrażenie. Jakby wrażeń było mało, mrówki miały skrzydła!
Na gwałtu-rety zaczęłam sobie przypominać co wiem o godach mrówek i o mrówkach żyjących w pniu drzewa. Wytłumaczyłam dzieciom, że mrówki żyją społecznie. Społeczeństwo jest zróżnicowane na kasty, które tworzą grupy osobników o podobnej budowie i pełnionych funkcjach. Te uskrzydlone mrówki to samce; zginą po locie godowym. Samice są okresowo uskrzydlone, a skrzydła tracą po założenia gniazda. Robotnice są bezskrzydłe.
Poinformowałam dzieci, że w polskich lasach żyje około 41 gatunków mrówek. Są takie, które budują gniazda w ziemi, w kępach traw, mchów, w ściółce, w próchniejących pniakach, w kawałkach drewna, pod odstającą korą, pod kamieniami. Najczęściej obserwowane w lasach „mrowiska” są budowane m.in. przez mrówkę rudnicę. Spotykane są w miejscach nasłonecznionych, na polanach i przerzedzonych partiach drzewostanów. Gniazda składają się z dużych kopców zbudowanych z drobnych gałązek i igliwia. Mogą osiągać ponad metr wysokości. Część podziemna może sięgać o 1,5 metra głębokości.
Po powrocie do domu przeanalizowałam gniazda mrówek leśnych (Mazur S.1995. Klucz do oznaczania mrówek leśnych. Fundacja Rozwój SGGW, Warszawa). Myślę, że zaobserwowane podczas zajęć mrówki to były kartoniarki czarne. W Polsce występują na terenie całego kraju, z wyjątkiem wysokich gór. Związane są ze środowiskiem leśnym. Najliczniej występują w lasach liściastych i mieszanych, także w parkach i sadach. W sośninach występują wszędzie tam, gdzie jest brzoza. Zdziwiłam się, ponieważ wyczytałam, że gniazda buduje w martwym drewnie, a „nasze” było w żywej brzozie.
Obserwowane gniazdo było bardzo charakterystyczne, zbudowane z tzw. „masy kartonowej”. Jest ona produkowana przez kartoniarki z kawałeczków drewna, rozgniatanych żuwaczkami i zwilżanych śliną.
Hanka
