Eksperyment – rozsiewanie niecierpka
W środowisku związanym z edukacją formalną trwa dyskusja na temat przyszłości szkolnych laboratoriów. Najczęściej szkoły mają wyposażenie pozwalające realizować podstawę programową. Obawiam się jednak, że niedostatecznie jest wykorzystywany potencjał środowiska naturalnego, np. lasu. Występujące tu zjawiska, obserwowane podczas pobytu w lesie, mogą być inspiracją do szkolnych eksperymentów. Mało tego, jest wiele wynalazków inspirowanych przyrodą, na przykład RZEP. Łopian (roślina) skrywa swoje nasiona w rzepach, pokrytych mnóstwem małych, ostrych haczyków. To zainspirowało szwajcarskiego inżyniera do stworzenia zapięcia w formie rzepa, syntetycznego materiału złożonego z dwóch nylonowych taśm. Jedna z nich pokryta jest pętelkami, a druga małymi haczykami. Kiedy zetknie się je razem, mocno się trzymają; jednocześnie szybko można je rozerwać.
„… Życie jest naturalnym eksperymentem, który rozpoczął się 3,5 miliarda lat temu na Ziemi i ciągle trwa …” (Gates P. 2011. Wynalazki inspirowane przez naturę. Przyroda była pierwsza. MUZA SA, Warszawa.)
Wracając do eksperymentów, po powrocie z lasu zachęcam uczniów do ich przeprowadzania. Uczniowie sprawdzają np. na czym polega podciąganie kapilarne.
To co teraz zaprząta mi głowę to niecierpek, a ściślej rozsiewanie nasion przez tę roślinę. Podczas jesiennych spotkań z uczniami w lesie, zabawa z niecierpkami zawsze jest hitem. A jaki w tym tkwi potencjał do wykorzystania – można dyskutować zarówno o prawach fizyki, jak i o przystosowaniach roślin. Ale czy uczniowie mogliby odtworzyć mechanizm rozsiewania w izbie edukacyjnej/klasie szkolnej? Myślę nad tym i kombinuję. Został mi jeszcze miesiąc do nowego roku szkolnego. Poniżej tekst źródłowy (wikipedia):
Zewnętrzne ściany owocu zbudowane są z komórek miękiszowych o cienkich ścianach i wysokim turgorze (ok. 20 atmosfer). Mają one tendencję do rozciągania się w kierunku dłuższej osi owocu, czemu przeciwstawiają się włókna kolenchymy w wewnętrznej części owocu. W trakcie dojrzewania owocu między warstwą wewnętrzną i zewnętrzną rośnie napięcie. Szwy między blaszkami owocolistków zrośniętymi w rurkę we wnętrzu owocu ulegają rozpuszczeniu i w końcu przy potrąceniu owocu dochodzi do gwałtownego rozpadu ścianek owocu. Ścianki zwijają się do wnętrza owocu, wyrzucając owoce na zewnątrz na odległość do 2 metrów.
A może ktoś z czytelników podpowie mi jak przygotować taki eksperyment?
Hanka
