Doświadczenie, czy eksperyment?
Często zastanawiałam się nad tym, czym różni się doświadczenie od eksperymentu. No i zawsze odkładałam wyjaśnienie tego na później, a terminów używałam zamiennie. Aż wreszcie los spłatał mi figla i mam poprowadzić warsztaty na temat leśnych eksperymentów. Nadszedł więc czas, aby temat uporządkować.
Nie mam w domu na ten temat literatury, więc skazana jestem na internet. Najpierw sięgnęłam do Wikipedii; niewiele mi pomogła. Dowiedziałam się, że eksperyment to z łac. experimentum – doświadczenie, badanie. Z kolei historia słowa doświadczenie (w tym staropolskiego słowa eksperiencja) jest blisko związana z pojęciem eksperymentu.
Zdeterminowana zaczęłam drążyć temat, odwiedziłam wiele stron www i ostatecznie chyba wiem. Jeżeli czytelnik tego wpisu stwierdzi, że plotę bzdury, proszę bez skrępowania mi o tym napisać.
Doświadczenie:
Doświadczenie jest poparciem procesu nauczania wiedzą praktyczną. Było już wcześniej przez kogoś wykonane i wypracowana jest instrukcja postępowania.
Doświadczenie jest odtworzeniem pewnych działań, które mają uzasadnić definicję danego zjawiska fizycznego/faktu.
Przykład:
Uczniowie wiedzą, że rośliny transpirują. Wykonują według instrukcji doświadczenie (np. zawiązują na gałązce torebkę foliową i obserwują zbierającą się na wewnętrznej powierzchni torebki parę wodną). Zjawisko transpiracji zostało uzasadnione doświadczeniem.
Eksperyment:
W eksperymencie nie ma elementu odtwórczego. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy jest powtórzeniem przeprowadzonego wcześniej przez kogoś eksperymentu, celem sprawdzenia poprawności uzyskanych przez tę osobę wyników.
Osoba wykonująca eksperyment proponuje rozwiązanie i nie wie jaki będzie wynik. A więc jest on przeprowadzany w celach naukowych, czyli dla poparcia lub obalenia pewnej hipotezy naukowej. Przygotowując eksperyment trzeba starannie zaplanować jego przebieg, kontrolować wiele istotnych czynników i poddawać je dokładnej obserwacji.
Przykład:
Stawiany jest przez nauczyciela problem: W którym lesie będzie więcej różnych gatunków bezkręgowców – w borze suchym, czy mieszanym? Następnie uczniowie stawiają hipotezę i planują eksperyment. Po jego wykonaniu wyciągają wnioski – przyjmują lub odrzucają hipotezę.
Hanka
edukator@erys.pl
