Drugie życie torfowiska w Nadleśnictwie Sława Śląska

Nadleśnictwo Sława Śląska zakończyło pierwszy etap inwentaryzacji botanicznej na torfowiskach alkalicznych położonych na obszarze Natura 2000 Żurawie Bagno Sławskie. Spis występujących tam gatunków roślin jest elementem projektu ochrony ptaków i siedlisk znajdujących się na terenie nadleśnictwa.
18.09.2018 | Anna Krasoń, CKPŚ

Nadleśnictwo Sława Śląska zakończyło pierwszy etap inwentaryzacji botanicznej na torfowiskach alkalicznych położonych na obszarze Natura 2000 Żurawie Bagno Sławskie. Spis występujących tam gatunków roślin jest elementem projektu ochrony ptaków i siedlisk znajdujących się na terenie nadleśnictwa.

Torfowiska alkaliczne, czyli o odczynie zasadowym,  to specyficzne, bardzo cenne siedliska przyrodnicze. Trudno je chronić, ponieważ ich funkcjonowanie zależy od wielu czynników, takich jak obecność minerałów o odpowiednim składzie chemicznym, określony poziom nawodnienia czy procesy biologiczne zachodzące wewnątrz tego siedliska.

Cechą tych miejsc jest trwałe, stabilne zasilanie ruchliwymi wodami podziemnymi. Wody te są zasobne w węglan wapnia, ale  ubogie w substancje odżywcze. Stwarza to warunki umożliwiające rozwój charakterystycznej dla tych torfowisk roślinności: mchów i torfowców tolerujących środowisko zasadowe, które nie występują na żadnych innych siedliskach.

Torfowiskom alkalicznym zagrażają nie tylko skutki wieloletnich melioracji, ale także powszechnego spadku poziomu wód gruntowych. Ulegają one przesuszeniu i eutrofizacji (rośnie poziom ich żyzności spowodowany rozkładaniem się torfu), w wyniku czego zarastają, przekształcając się w siedliska łąkowe lub leśne. 

Torfowisko będące przedmiotem badań nadleśnictwa to fragment obszaru Natura 2000 Żurawie Bagno Sławskie o łącznej powierzchni nieco ponad 5 ha. – Torfowisko znajduje się w bardzo złym stanie: obserwujemy zaawansowaną sukcesję lasu, czyli rozwijające się zadrzewienia i zakrzewienia oraz zalążki trzcinowisk. Hamują one wzrost typowej dla tego siedliska roślinności, konieczne jest przeciwdziałanie temu niekorzystnemu przyrodniczo procesowi degradacji – mówi Marek Szeluch, zastępca nadleśniczego w Nadleśnictwie Sława Śląska.

Aby móc za kilka lat ocenić efekt planowanych prac ochronnych, niezbędne było zlecenie wcześniejszej inwentaryzacji botanicznej, szczegółowo opisującej stan obecny, z którym (po zakończeniu działań renaturyzacyjnych) będą porównywane wyniki drugiego  etapu inwentaryzacji. Wszystkie działania ochronne na tym torfowisku Nadleśnictwo Sława Śląska zamierza przeprowadzić w latach 2019-2022.

W trakcie badań ustalono, że florę terenu tworzy 68 gatunków roślin naczyniowych, z czego dwa podlegają ochronie ścisłej, a 14 ochronie częściowej. Jeden z gatunków wpisany jest na Czerwoną listę roślin i grzybów Polski (oznaczony jako „narażony”). Ponadto wykonana ekspertyza potwierdziła, że siedlisko wykształcone w postaci zespołu turzycy nitkowatej (Caricetum lasiocarpae) ulega bardzo silnej sukcesji wtórnej i zwarcie warstwy krzewów wynosi nawet do 70 proc.

Miejscami torfowisko zastąpione jest płatami zbiorowiska szuwarowego (Thelypteridi-Phrangmitetum). Inwentaryzacja potwierdziła, że zaplanowane przez nadleśnictwo zabiegi związane z usuwaniem drzew i krzewów oraz prowadzeniem ekstensywnego koszenia są konieczne do zachowania siedliska we właściwym stanie.

Poza ochroną czynną torfowiska, przy pomocy funduszy unijnych, nadleśnictwo w tym projekcie będzie realizowało również inne zadania, m.in. wykonanie i montaż platform lęgowych, koszy i budek lęgowych dla ptaków, zabezpieczanie miejsc lęgowych chronionych gatunków czy budowa ścieżek rowerowych.

Projekt uzyskał dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej w ramach Funduszu Spójności – Programu Infrastruktura i Środowisko 2014-2020.