„Czarna owca” zaczyna kwitnąć

Olsza czarna lub inaczej olcha czarna (Alnus glutinosa) jest gatunkiem specyficznym, a wśród innych drzew nazywana jest „czarną owcą". Olsza lubi rosnąć w wodzie, jesienią nie przebarwia liści (opadają zielone), młode gałązki są lepkie, a dzięki swoim grubym korzeniom potrafi wznosić się nad podłożem, wygląda to tak, jakby miała ruszyć w drogę.

Ciekawostką jest, że korzenie olszy żyją w symbiozie z bakteriami, które ułatwiają drzewu magazynowanie azotu. Dzięki temu olsza przyczynia się do wzbogacenia gleby w ten składnik.

To niezwykłe drzewo zaczyna kwitnąć już na początku marca. Na drzewach można zauważyć kwiatostany męskie i żeńskie. Te pierwsze mają postać wydłużonych, czerwonawych kotków o długości nawet kilku centymetrów. Natomiast kwiatostany żeńskie w trakcie dojrzewania przekształcają się w małe, początkowo zielone, później czarne szyszeczki.

Jej nazwa pochodzi od czarnej kory, która kiedyś była wykorzystywana do farbowania różnych materiałów na czarno.

Olsza czarna rośnie głównie na siedliskach podmokłych, często związanych z dolinami rzek i potoków bądź na brzegami jezior. Lubi miejsca nasłonecznione o dużej wilgotności powietrza. Porasta tereny nizinne, od Bałtyku aż po pogórze. W Polsce występują jeszcze dwa gatunki olchy: szara oraz zielona, które można nielicznie spotkać głównie w górach.

Również wygląd drewna olchowego jest bardzo charakterystyczny. Ma kolor jasno czerwony, kiedy drewno leży na słońcu, szybko przybiera kolor czerwono-pomarańczowy. Olsza czarna jest wrażliwa na suszę i uszkodzenia ze strony owadów, dlatego szybko ulega zgniliźnie. Co ciekawe, jest gatunkiem odpornym na podtopienia, w końcu woda to jej żywioł.

Zatopiona może leżeć przez wiele lat, dodatkowo z biegiem czasu czernieje, a jej drewno staje się jeszcze twardsze. Po kilku latach zanurzenia w wodzie drewno olchowe staje się takie twarde, że wbicie zwykłego gwoździa byłoby trudne.

Ze względu na te właściwości dawniej była stosowana do produkcji statków, elementów konstrukcji wodnej oraz rur, które przewodziły wodę. Niektóre budynki i konstrukcje w Wenecji, które stoją w wodzie są wykonane właśnie z drewna olszy czarnej.

Dawniej wierzono także, że jesienią, kiedy myszy wchodziły do domostw, olszynowe gałązki położone na mysim szlaku obrzydzały im takie pielgrzymowanie.

Obecnie drewno olchowe ma również szerokie zastosowanie. Oprócz przemysłu wodnego produkuje się z niej przede wszystkim płyty, sklejkę i tarcicę w przemyśle meblarskim oraz budownictwie, papier oraz na przykład mało trwałe skrzynki na sprzęt domowy. Wykorzystuje się ją także do wyrobów snycerskich i toczonych.
Olsza służy w wielu domach jako znakomity opał, który ma dobre właściwości grzewcze. Warto wspomnieć, że drewno olszy wykorzystuje się do wyrobów węgla drzewnego. Z pewnością jest także najlepszym gatunkiem do domowego wędzenia mięs i ryb.

Olsza czarna jest także stosowana w medycynie. Napar z dodatkiem liści może pomagać w chorobach przewodu pokarmowego, a także przy wrzodach żołądka. Kataplazmy, czyli miazga z kory i liści, jako ciepłe okłady pomagają leczyć zapalenie stawów, mięśni oraz korzonków nerwowych. Natomiast okłady z naparu świeżych liści mogą wspomagać leczenie owrzodzenia skóry, żylaków nóg oraz wspomagają proces gojenia się ran.