Zakochane ptaki. Sztuka uwodzenia.
Nasz samiec napracował się. Zbudował altankę, nawet ją pomalował, przygotował scenę, ozdobił ją, wreszcie nauczył się kilku tanecznych kroków. Po czym, tak moi drodzy Panowie, zatańczył miłosne flamenco. Czy wybranka jego serca doceniła ten trud?
W tym wypadku nasz dzielny amant miał szczęście. Samiczka, która całe przedstawienie obserwowała w zaciszu altanki, okazała się podatna na jego wdzięki. W nagrodę po tokowisku parka spędziła kilka miłych chwil sam na sam w miłosnej chatce. Nie każdy jednak samiec ma w życiu tyle szczęścia a zabieganie o wdzięki płci pięknej prowadzi niejednokrotnie do miłosnej wojny. Spójrzmy zatem na najbardziej wyszukane sposoby skutecznego uwodzenia w ptasim świecie.
Szkoła uwodzenia
Udając się na lekcję do takiej szkoły z pewnością przy tablicy znalazłyby się ptaki z rodziny Paradisaeidae. To prawdziwi nauczyciele miłosnego fachu i bliscy krewniacy, znanych z poprzedniego odcinka, altanników. Gdybym miał sobie wyobrazić taką szkołę to z pewnością umieściłbym ją w miłosnej kolebce Adama i Ewy, czyli w raju. Słowo „raj”, które symbolizuje bogactwo i szczęście pochodzi od perskiego określenia „paradis”, oznaczającego ogród. Ogród stworzony przez Boga dla ludzi.
Jak się już domyślacie, ptaki z rodziny „Paradisaeidae” nazywane bywają „ptakami rajskimi” a w polskim tłumaczeniu spotkamy się z określeniem „cudowronki”. W obydwu przypadkach nazwy sugerują, że mamy do czynienia z grupą zwierząt o cechach lub zachowaniu wyróżniającym ją spośród innych. I w rzeczywistości tak jest. Cudowronki to najpiękniejsze ptaki na świecie. Mienią się niezliczonym bogactwem kolorów a znane są zwłaszcza ze swoich ozdobnych piór, efektownie prezentowanych podczas toków.
Jedynym celem męskiej części tej grupy jest uwodzenie. W tej rodzinie tylko samce zostały przez naturę przyozdobione. Gdy już zrobią na wybrance dobre wrażenie i osiągną zamierzony cel, opuszczają rodzinę, nie uczestnicząc w wychowywaniu potomstwa. Zatem wszystkie siły i moce skierowane są w przypadku samców na wymyślne kształty i barwy, puszenie, stroszenie, pielęgnację, napinanie, prężenie, czesanie, czesanie i jeszcze raz czesanie swoich cudownych piór. Samiec ma po prostu wyglądać nie dobrze, lecz zabójczo dobrze. Ma być mistrzem pierwszego wrażenia, gdyż jego jedynym zadaniem jest zwrócić uwagę potencjalnej partnerki. I ma na to naprawdę niewiele czasu. Zwolnienie samców z obowiązków lęgowych pozwoliło zatem na wykształcenie w wyglądzie i zachowaniu tych ptaków spektakularnych rytuałów tokowych. Właściwie prócz prezentowania swoich wdzięków samce ptaków rajskich nic innego w życiu nie potrafią robić, nawet latanie im przychodzi z trudnością. Wszystko przez wymyślne i długie pióra ozdobne, przekraczające wielokrotnie ich długość ciała.
Szkoła uwodzenia w wykonaniu ptaków rajskich to nie tylko wygląd. To cały rytuał, podobnie jak w przypadku altanników. Na popisy godowe składa się skomplikowana choreografia o akrobatycznych wręcz pozach, połączona z wydawaniem niezwykłych dźwięków. Przyjrzyjmy się zatem bliżej kilku gatunkom tych ptasich uwodzicieli.
I’m sexy and I know it
Zasada pierwsza. Estetyka. Co robicie wychodząc na pierwszą randkę? Wpierw wypadałoby pójść na siłownię czy aerobic, by nabrać odpowiedniej postawy i poczuć się lepiej. Z pewnością trochę czasu umknie nam też w garderobie, by wybrać odpowiedni strój do odpowiednio zaplanowanego miejsca i to jeszcze taki, w którym najlepiej się prezentujemy. Później cały rytuał fryzjersko-kosmetyczny. Gdy już będziemy gotowi przydałaby się jeszcze jakaś aprobata przyjaciela bądź przyjaciółki, kilka ciepłych słów o naszym nowym zabójczym wyglądzie. Pochwał nigdy za wiele a z pewnością dodało by to nam otuchy. Cudowronka wielka (Paradisaea apoda) to jakby ptasie męskie uosobienie Miss Świata. Nie wiemy czy pochwały lubi lecz z pewnością ich nie potrzebuje. Zawsze wygląda jak z pierwszych stron journali. Kaskada spływająca złotem w postaci długich, koronkowych, złocistożółtych piór pełni funkcję trenu przykrywającą faktyczny ogon ptaka. Gdy samiec tokuje, podnosi te ozdobne pióra nad głowę i nimi potrząsa. Pióra te często wykorzystywane są przez tubylców do ozdabiania nakryć głowy. Cudowny tren był również niestety przyczyną prześladowań tych ptaków. Samce cudowronki wielkiej zbierają się na tokowiskach w większych grupach. Każdy znajduje sobie wysoko w koronach swój kawałek gałęzi, po czym obrywa wszystkie liście, które mogą zasłonić jego samego. Bycie „narcyzem” jednak może się opłacić. Gdyż samica musi dokonać wyboru spośród wszystkich samców prezentujących się na ptasim wybiegu. W tym konkretnym wypadku decydują tylko cechy wizualne.
Zasada druga. Wymyśl coś oryginalnego. W myśl tej zasady powinniśmy naszą randkę zaaranżować w sposób wyjątkowy, jedyny i niepowtarzalny. Tylko jak to zrobić, gdy wydaje się nam, że wszystkie pomysły zostały już kiedyś przez kogoś wykorzystane. Takie myślenie to błąd moi Drodzy czytelnicy. Ogranicza nas tylko własna wyobraźnia. Zatem w myśl matrixowej zasady, że łyżka nie istnieje cudowronka białopióra (Paradisae guilielmi) wymyśliła, że skoro wszyscy tokują w pozycji pionowej na gałęzi to ona zrobi to samo, lecz zwisając głową w dół. Samiec wyciąga się wpierw mocno w górę, napusza, a następnie przekręca się i zwisając głową w dół prezentuje swoje wdzięki. Krok dalej poszła a raczej poszedł samiec cudowronki błękitnej (Paradisaea rudolphi). U niego przekręcenie poprzedzone jest donośnym krzykiem. W szczytowym momencie zwisu ptak energicznie porusza dolną częścią ciała a jego wspaniałe ozdobne pióra powiewają w ściśle określonych kierunkach. Bynajmniej nie namawiam Was do zwisania na gałęzi z bukietem kwiatów a tym bardziej do poruszania energicznie dolną częścią ciała w rytm muzyki. Zdecydowanie zostawmy te sprawy ptakom. Dużo cenniejszą dla nas wskazówką jest podarowanie wybrance naszego serca indywidualnego, zrobionego przez nas prezentu. Wymaga to zawsze więcej pracy, ale efekt też zdecydowanie jest lepszy.
Zasada trzecia. Kurs tańca wskazany. Drodzy Panowie, prędzej czy później nas to czeka. Czy to taniec towarzyski czy muzyka klubowa, taniec jest nieodłącznym elementem godowym. I czy tego chcemy czy nie, by zaimponować wybrance a przynajmniej jej nie podeptać to na kurs będzie trzeba się wybrać. Z pewnością wybrał się tam też ozdobnik wspaniały (Ptiloris magnificus), który w porównaniu do reszty swoich barwnych kuzynów nie barwą lecz tanecznym krokiem podbija serca. Za parkiet służy mu ukośna gałąź. Występ rozpoczyna od postawy (patrz zasada pierwsza – siłownia lub aerobic). Unosi wysoko głowę i zaczyna nią rytmicznie kołysać to na lewą to na prawą stronę. Gdy tak się kołysze, rozkłada skrzydła i wprowadza je w drgania, w ten sposób, że każdemu ruchowi głowy towarzyszy drgnięcie skrzydłami. Kołysząc się ukazuje również lśniące fragmenty upierzenia. Jego kolega czarownik złotopióry (Seleucidis melanoleuca) wspomaga się również rekwizytami. Nie jest to co prawda taniec na rurze lecz z metalem też ma coś wspólnego. W kierunku głowy wygina sześć długich piór, zwanych drutami. Taki taniec z drutami naprawdę robi wrażenie. Jednak taniec z gwiazdami z pewnością wygrałby lirogłów (Lophorina superba). Ten niezwykły tancerz wygina ozdobne pióra w kołnierz, udekorowany błyszczącym turkusowym pasem, po czym wykonuje skoki do przodu i do tyłu. Film z tego niezwykłego kursu możecie zobaczyć pod tym linkiem: http://www.youtube.com/watch?v=ACTwvx_STK4. Niestety osobnik na filmie "wasn't good enough" dla swojej wybranki. Nie udało mu się jej oczarować. Mimo takich starań nie zawsze sztuka uwodzenia się udaje. Panowie trzymajmy za niego kciuki! Może następnym razem jego niezwykły taniec okaże się skuteczniejszy i samiczka się zakocha?
Kolejna część już wkrótce…
Czy wiesz, że:
- Na świecie występują 44 gatunki ptaków rajskich. Większość z nich związana jest z lasami Papui Nowej Gwinei;
- Ze względu na swoje drogocenne pióra ptaki rajskie były przez długi czas prześladowane. Proceder pogłębiały wierzenia tubylców, dla których pióra rajskich ptaków były rekwizytem podczas rytuałów, jak również stanowiły ważny element stroju;
- Wiele gatunków cudowronek otrzymało nazwy od członków europejskich dynastii. W 1850 roku bratanek Napoleona, książe Charles Lucien Bonaparte, na cześć republiki, nazwał latawca krasnogrzbietego Diphyllodes respublica;
- Pióra ozdobne, tak charakterystyczne dla ptaków rajskich mają bardzo specyficzną budowę. Ich dudki wnikają głęboko pod skórę i są otoczone specjalnymi mięśniami, które umożliwiają ich podnoszenie i przenoszenie podczas toków.
- Na koniec kilka śmiesznych filmików, w roli głównej ptaki rajskie:
http://www.youtube.com/watch?feature=endscreen&v=IxLU-CfV7eQ&NR=1
