Nadleśnictwo Olkusz zaprasza do kolejnego rezerwatu

Nadleśnictwo Olkusz jest jednostką podlegającą RDLP w Katowicach. Gospodaruje na 17144 ha gruntów, a spora część lasów podlega niekorzystnemu oddziaływaniu przemysłu – hut i kopalń. Mimo to, aż 44,5 proc. stanowią obszary objęte różnymi, ustawowymi formami ochrony przyrody. Są wśród nich:
cztery rezerwaty przyrody: Smoleń, Ruskie Góry, Pazurek i Góra Stołowa,
cztery obszary Natura 2000: Jaroszowiec, Ostoja Środkowojurajska, Buczyny w Szypowicach i Las Niwiski oraz Pustynia Błędowska,
dwa parki krajobrazowe: Orlich Gniazd oraz Dolinki Krakowskie.
W najbliższym czasie spodziewane jest także powiększenie rezerwatu Ruskie Góry, który jako jedyny z wymienionych objęty jest na znacznym obszarze ochroną ścisłą.

Rezerwat przyrody „Góra Stołowa im. Ryszarda Malika” powołano w maju tego roku (Zarządzenie Dyrektora RDOŚ opublikowano 10 maja, a uprawomocni się po dwóch tygodniach). 

Prace nad jego utworzeniem, jak wyjaśniają leśnicy trwały długo, na szczęście w ubiegłym roku przyspieszyły. Nadleśniczy Nadleśnictwa Olkusz Marcin Polak wspomina, że propozycję utworzenia rezerwatu już w 1979 roku wysunął Stefan Michalik z ZOP PAN. - Dokumentacja projektowa rezerwatu, stworzona pod przewodnictwem profesora Stanisława Wiki z Uniwersytetu Śląskiego, pochodzi z 1987 roku. Już dekady temu zauważono, że lasy porastające Stołową Górę są wyjątkowe pod względem przyrodniczym i zasługują na ochronę rezerwatową.

Nadleśniczy podkreśla, że leśnicy gospodarowali tak, by jak najlepiej zachować stan siedlisk i przez cały czas mieli na względzie wartość terenu.

- W ubiegłym roku, rozpoczynając prace nad nowym Planem Urządzenia Lasu na okres 2022 – 2031, zwróciliśmy się z pytaniem do krakowskiej Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska o to, czy rezerwat miałby szansę zostać powołany do czasu ustanowienia nowego PUL-u. RDOŚ sprawnie wziął sprawy w swoje ręce. 

We wrześniu ubiegłego roku odbyła się wizja lokalna z udziałem m.in. prof. Jana Bodziarczyka z Katedry Bioróżnorodności Leśnej Wydziału Leśnego UR w Krakowie oraz pracowników RDOŚ, RDLP w Katowicach, BULiGL oraz nadleśnictwa. Później nastąpił czas uzgodnień, prac administracyjnych i dziś można się cieszyć kolejnym, i to dużym, rezerwatem. 

Rezerwat „Góra Stołowa im. Ryszarda Malika” położony jest w bezpośrednim sąsiedztwie Jaroszowca w gminie Klucze. Zajmuje obszar ponad 96 ha, a 109 ha stanowi jego otulina. To teren porośnięty buczynami, poprzecinany wieloma wapiennymi ostańcami tworzącymi Stołową Górę, Ostrą Górę
i Skałę pod Wieżą. Ochronie podlegają tam naturalne zbiorowiska leśne: żyzna buczyna sudecka, jaworzyna z języcznikiem, storczykowa buczyna jurajska oraz stanowiska chronionych gatunków roślin i grzybów.

Jak zauważa prof. Jerzy Szwagrzyk, kierownik Katedry Bioróżnorodności Leśnej Wydziału Leśnego UR w Krakowie, działania Nadleśnictwa Olkusz wpisują się w nową strategię ochrony bioróżnorodności. - Tworzenia nowych obszarów chronionych w miejscach szczególnie wartościowych przyrodniczo, a zarazem dostępnych dla edukacji i turystyki ukierunkowanej na kontakt z lasem. W czasie narastających zagrożeń i sporów dotyczących sposobu użytkowania zasobów naturalnych jest to bardzo cenna inicjatywa, mogąca stanowić dobry przykład, godny szerokiego rozpropagowania wśród ludzi zainteresowanych ochroną przyrody.

Natomiast prof. Jan Bodziarczyk z tej samej katedry zwraca uwagę, że zaangażowanie Nadleśnictwa Olkusz w utworzenie kolejnego rezerwatu przyrody w Małopolsce budzi szacunek. - To dobry przykład troski leśników o ochronę przyrody i ochronę życia człowieka. Utworzony rezerwat „Góra Stołowa imienia Ryszarda Malika”, z całą pewnością spełni wiele funkcji, zarówno jako obszar chroniący wartości przyrodnicze, ale także zapewniający człowiekowi właściwe warunki do odpoczynku i regeneracji sił. Idea objęcia ochroną rezerwatową tego obszaru sięga końca lat 70. XX wieku, ale dopiero teraz stała się faktem. Pomimo iż obszar ten nie był wcześniej formalnie chroniony, leśnicy traktowali go w sposób wyjątkowy, ograniczając lub całkowicie zaniechując ingerencji w drzewostany, stąd też zbiorowiska leśne zachowały się w bardzo dobrym stanie - dodaje.

Nadleśniczy Marcin Polak dodaje, że zrównoważone wykorzystanie wszystkich funkcji lasów: przyrodniczych, gospodarczych i społecznych jest trudne. - Staramy się pogodzić je we wszystkich lasach będących pod naszą opieką, jednakże są miejsca, takie jak to czy też Rezerwat Pazurek lub Ruskie Góry, gdzie wartości przyrodnicze i społeczne są wyższe od produkcyjnych. W tych miejscach konieczne jest zaniechanie pozyskania drewna celem jego sprzedaży. Trzeba jednak powiedzieć, że z drugiej strony istnieją lasy typowo produkcyjne, dostarczające nam drewna, z którego wszyscy korzystamy. Priorytetem jest trwałość tych lasów. Zatem wszędzie, gdzie pozyskujemy drewno zapewniamy wzrost młodego pokolenia drzew; zmienimy składy gatunkowe lasów dostosowując je do siedlisk i zmieniających się warunków klimatycznych. Staramy się, by były coraz bardziej różnorodne i odporne.

Patronem rezerwatu, z inicjatywy prof. Jana Bodziarczyka, jest Ryszard Malik, przyrodnik i leśnik. Przedwcześnie zmarły pracownik Nadleśnictwa Olkusz był wyjątkowo zaangażowany w ochronę jurajskiej przyrody. Autor licznych publikacji, opracowań, planów ochrony i projektów mających na celu ochronę najcenniejszych ekosystemów oraz stanowisk rzadkich i chronionych gatunków roślin.

Do rezerwatu najlepiej wejść od strony kościoła w Jaroszowcu. Teren rezerwatu okalają drogi leśne, a środkiem wiodą ścieżki, z których zgodnie z zasadami obowiązującymi w rezerwatach nie wolno schodzić. Rezerwat najlepiej jest zwiedzać podążając za szlakiem oznaczonym niebiesko-białym kwadratem, wyznaczającym trasę dawnej ścieżki edukacyjnej, którą w przyszłości nadleśnictwo zamierza odnowić.

Rezerwat ten jest czwartym rezerwatem, ostatnie utworzone rezerwaty to: Mogielica (50,44ha) w 2011 r. na terenie Nadleśnictwa Limanowa oraz Pazurek (187,91ha) w 2008 r., a także na terenie Nadleśnictwa Olkusz.