Mysie uszko w leśnym runie

Dzień Polskiej Niezapominajki przypada na 15 maja. To święto przyrody z miłosnym przesłaniem, które zapoczątkował redaktor radiowej Jedynki, prowadzący „Ekoradio” – Andrzej Zalewski. Zwrócił on uwagę, że ekologia to nie tylko ochrona przyrody, to także nasze codzienne działanie. Oszczędzajmy wodę, prąd, segregujmy śmieci – to wszystko mieści się w przesłaniu Niezapominajki. W innym znaczeniu święto to zachęca nas do pamiętania o bliskich, życzliwości i otwarcia na drugiego człowieka, przypomina o istocie dbania o nasze otoczenie.

Na temat Niezapominajki krąży wiele rozmaitych legend. Jedne nawiązują do religii, inne charakteryzują się typowo świeckim przesłaniem. Charakterystyczny kształt lekko owłosionych liści przypomina ucho myszy, stąd ta nazwa.

Niezapominajki mogą być roślinami jednorocznymi i dwuletnimi, ale najczęściej są bylinami, o łodygach sięgających 20-30 cm wysokości, rozgałęziających się u dołu. Podłużne liście zebrane są w rozetę tuż nad ziemią. Niezapominajki kwitną od maja do lipca, czasem nawet do jesieni. Przybierają barwę niebieską, czasem zdarzają się również białe i różowe kwiaty. Korona kwiatu ma pięć zaokrąglonych płatków i odznacza się żółtą rurką w środku – stąd słynny wierszyk o mruganiu złotym oczkiem. Po przekwitnięciu na końcach łodyg powstają rozłupnie mieszczące w sobie drobne, płaskie nasiona. Jedna roślina niezapominajki produkuje nawet do 700 nasion! Dzięki temu szybko się rozprzestrzeniają. Posadzone rośliny z roku na rok będą porastać coraz większą powierzchnię. Co ciekawe, część nasion kiełkuje już tego samego roku na jesień, podczas gdy inne pozostają w stanie uśpienia nawet przez 2-3 lata.

Ochrona niezapominajek
Jednoroczne odmiany wymierają po zakończeniu pojedynczego okresu wegetacyjnego, a w kolejnym roku odradzają się jako zupełnie nowe roślin z nasion. Niezapominajki rzadko cierpią z powodu chorób czy szkodników. Najpoważniejszym zagrożeniem jest dla nich mączniak prawdziwy, który rozwija się najczęściej w miejscach zbytniego zagęszczenia roślin. Brak kwitnienia natomiast rzadko łączy się z chorobą i najczęściej jest oznaką nadmiernej suchości podłoża lub braku dzielenia przez kilka lat – stare rośliny wymagają okresowego odmłodzenia.

Uprawa
Niezapominajki to mało wymagające rośliny, które posadzone na żyznej ziemi w lekkim półcieniu nie wymagają żadnych zabiegów pielęgnacyjnych. Pomimo, że roślina preferuje żyźniejsze gleby, dobrze radzi sobie nawet na przeciętnej czy słabej ziemi ogrodowej.  Niezapominajki najlepiej czują się w  półcienistych zakamarkach ogrodu, gdzie powietrze jest chłodniejsze i wilgotniejsze - dlatego doskonale się rozwijają pod ażurowymi koronami drzew i krzewów. Roślina wymaga od 4 do 6 godzin nasłonecznienia - najlepiej rano lub popołudniu. Posadzona na gliniastej glebie dobrze utrzymującej wilgoć może rosnąć w pełnym słońcu, wtedy jednak skraca się okres kwitnienia. Niezapominajki są całkowicie mrozoodporne i samodzielnie się rozsiewają, zwiększając z roku na rok powierzchnię niebieskich dywanów.

Zastosowanie
Niezapominajka ma szerokie zastosowanie, doskonale sprawdzi się posadzona jako niska obwódka dookoła innych kwitnących roślin. Na wilgotnym podłożu w pobliżu wody stworzy piękną kompozycję wraz z żółto kwitnącą kniecią błotną czy czermienią błotną. Rośliny te bardzo ładnie prezentują się posadzone między wyższymi roślinami cebulowymi takimi jak późne tulipany i narcyzy oraz królujące w maju i czerwcu irysy. Jedanak najpiękniej prezentują się na leśnych, naturalistycznych teranach w towarzystwie konwalii oraz paproci.

Mało, kto wie, że kwiat ten poza właściwościami dekoracyjnymi może być wykorzystywany również w celach leczniczych. Z niezapominajki można przygotować specjalną nalewkę "niezapominajkową". Zwykle używano jej do leczenia kaszlu, zapalenia oskrzeli, krtani i gardła, jak również przy krwotokach z nosa. Niezapominajki wykorzystywane były również do tworzenia naparów, które stosowano podczas problemów z układem oddechowym.