Siedliska leśne
(etap edukacyjny: gimnazjum)
|
Plan lekcji
Przebieg lekcji
Nauczyciel zaprasza uczniów na wycieczkę do lasu. Opowiada, że ich zadaniem będzie określenie nazw rosnących tam roślin. Następnie uczniowie porównają wyniki swojej pracy z otrzymanymi od nauczyciela opisami siedliskowych typów lasu i ustalą siedliskowy typ lasu badanego obszaru.
Nauczyciel wyjaśnia, że w Polsce wykonano klasyfikację siedlisk leśnych. Za jednostkę taksonomiczną przyjęto siedliskowy typ lasu). Jest uogólnionym pojęciem tych wszystkich siedlisk, które wykazują istotne podobieństwo zdolności produkcyjnych. Jako kryteria oceny zdolności produkcyjnej siedlisk przyjęto kompleks elementów glebowych, roślinności dna lasu i drzewostan. Największe znaczenie mają cechy gleby. Nauczyciel opowiada uczniom o tym, że w Polsce wyróżniane są dwa podstawowe rodzaje ekosystemów leśnych – bory i lasy. W borach głównym gatunkiem lasotwórczym są drzewa iglaste, natomiast lasy mają drzewostany mieszane ze znacznym udziałem drzew liściastych lub lite drzewostany liściaste. Zróżnicowanie typów siedliskowych borów i lasów zależy w pierwszym rzędzie od jakości gleby – jej żyzności i wilgotności oraz warunków geograficzno-klimatycznych. Lasy w Polsce zachowały się głównie na najsłabszych glebach. W strukturze siedliskowej w Lasach Państwowych przeważają siedliska borowe, występujące na 56,9% powierzchni lasów. Siedliska lasowe zajmują 43,1%.
Nauczyciel wskazuje uczniom teren, po którym mogą się poruszać. Cała grupa wspólnie obchodzi granice. Nauczyciel wykorzystuje wędrówkę, aby wyjaśnić uczniom specjalistyczne terminy użyte w karcie pracy:
Nauczyciel prosi, aby uczniowie podzielili się na sześć grup. Rozdaje potrzebne środki dydaktyczne i materiały pomocnicze. Uczniowie nie otrzymują jeszcze opisów siedliskowych typów lasu, dostaną je po prezentacji wyników pracy. Nauczyciel omawia zadania opisane w karcie pracy (załącznik 2). Tłumaczy, że zadaniem uczniów jest ustalenie nazw roślin występujących na badanym obszarze i zapisanie ich na pierwszej stronie karty pracy. Pomocą może być wykaz roślin znajdujący się na drugiej stronie karty pracy. Wśród wyszczególnionych tam roślin znajdują się wszystkie z danej powierzchni badawczej oraz dodatkowo z innego terenu. Wystarczy rośliny kolejno odnaleźć w przewodniku i porównać z rosnącymi w lesie. W przypadku stwierdzenia, że roślina rośnie na danym obszarze badań, należy wpisać jej nazwę w odpowiednim miejscu na pierwszej stronie karty pracy. Ustalając procentowy udział poszczególnych gatunków drzew, należy przyjąć jako 100% wszystkie rosnące w danym piętrze drzewa, a następnie ocenić szacunkowo, jaką część z tych stu procent stanowią poszczególne gatunki. Przed rozejściem się grup nauczyciel wyznacza czas i miejsce powrotu/spotkania. Uczniowie pracują samodzielnie. Nauczyciel odwiedza kolejno wszystkie grupy i w razie potrzeby służy radą i pomocą.
Grupy prezentują wyniki pracy. Po ostatecznym ustaleniu składu roślin na powierzchni badawczej nauczyciel daje każdej grupie dwa różne opisy siedliskowego typu lasu. Tłumaczy, że jeden opis dotyczy badanej powierzchni, a drugi pasuje do roślin wyszczególnionych na drugiej stronie karty pracy, które nie zostały stwierdzone na powierzchni badawczej. Uczniowie analizują opisy i podejmują decyzję, jaki typ siedliskowy występuje na powierzchni badawczej. Ustalają również, dla jakiego typu siedliskowego lasu charakterystyczne są rośliny, których obecności nie stwierdzono w lesie, a zostały wyszczególnione na drugiej stronie karty pracy.
Nauczyciel wyjaśnia, że w rzeczywistości prace siedliskowe są bardziej skomplikowane i wykonują je specjaliści. Informuje, że skład gatunkowy drzewostanów nie zawsze jest wykładnikiem potencjalnych możliwości produkcyjnych siedliska, podobnie jak skład florystyczny runa leśnego, który kształtują nie tylko czynniki siedliska, ale i wpływ otoczenia. Nauczyciel opowiada, że w wielu lasach trwa obecnie przebudowa drzewostanów. Ma ona na celu dostosowanie składu gatunkowego do potencjalnych możliwości siedlisk leśnych. Najczęściej przebudowa dotyczy litych, często jednowiekowych drzewostanów iglastych – na nizinach sosnowych, w górach świerkowych. Wprowadza się do nich gatunki liściaste, zgodne z siedliskiem, na którym będą rosły. Nauczyciel opowiada uczniom o tym, że znajomość typów siedliskowych lasu jest niezbędna dla leśników, jednak może być przydatna dla wszystkich. Dowiedziono bowiem, że każde zbiorowisko leśne ma inny wpływ na zdrowie ludzi i samopoczucie. Stwierdzono, że najlepsze właściwości lecznicze mają bory mieszane (sosnowo-dębowe i świerkowo-dębowe), kwaśne dąbrowy i buczyny, świetlista dąbrowa oraz bór sosnowy świeży. Pobierz scenariusz wraz z załącznikami: |
Autor scenariusza:
Cele kształcenia:
Cele wychowania:
Metody nauczania:
Formy nauczania
Czas trwania zajęć
Środki dydaktyczne:
Publikacje i materiały metodyczne:
Materiały pomocnicze:
|
