Przyszła pora na poszukiwanie leśnych skarbów
Przełom lutego i marca jest zawsze długo wyczekiwanym okresem przez sympatyków leśnych skarbów. To najlepszy czas na poszukiwanie poroży jeleni, które właśnie teraz je zrzucają.
Poroże bardzo często jest błędnie określane jako rogi, z którymi, pod względem anatomicznym, nie ma nic wspólnego. Rogi są wytworem skóry właściwej, a ich budulcem jest keratyna. Zwierzęta nigdy nie pozbywają się rogów. Od poroża odróżnia je także to, że są puste w środku.
Natomiast poroże samce jelenia szlachetnego (Cervus elaphus) pozbywają się w czasie przedwiośnia. Takie zrzucone poroże nazywamy zrzutami.
Każdego roku, przez około cztery miesiące byki, bo tak nazywamy samca jelenia, budują swoje poroże. Ich wieniec to wytwór kostny wyrastający z możdżeni.
Od momentu zrzucenia poroża do zakończenia jego wzrostu mijają ponad trzy miesiące. Podczas tych 100 dni tempo wzrostu jest zdumiewające, u niektórych gatunków jeleniowatych w ciągu doby ta ozdoba może przyrosnąć nawet o 1,5 cm.
Taki świeżo „nałożony oręż” już po trzech miesiącach kostnieje. Jedna z ciekawostek dotyczy wagi poroża. Jak wynika z badań opisanych przez Zbigniewa Jaczewskiego w „Porożu jeleniowatych” poroże w ciągu roku może stracić nawet 7 proc. swojej pierwotnej masy. Kiedy jeszcze zdobi głowę jelenia zawiera ono wodę, po zrzuceniu ją traci.
Jakie zmiany i procesy zachodzą w porożu, że byki jeleni każdego roku pozbywają się swojej ozdoby? Proces jego zrzucania jest związany ze zmianami zachodzącymi w tkankach u podstawy poroża. W tkance kostnej tworzą się jamy, które z czasem się powiększają i w końcu poroże się odłamuje.
Nowe poroże początkowo jest pokryte skórą, tzw. scypułem, który jest bardzo unaczyniony. Po czterech miesiącach skóra zaczyna wysychać, wtedy zwierzęta ścierają ją o krzewy i pnie drzew. Tuż pod scypułem znajdują się naczynia krwionośne, to po nich na porożu są widoczne rowki. Poza tym w okresie wzrostu poroże jest bardzo unerwione, wrażliwe na bodźce i ból. Z czasem, kiedy poroże zaczyna kostnieć, nerwy zanikają.
Jesienią, podczas okresu godowego poroże służy samcom do uzyskania aprobaty łań oraz jako oręż w walkach z konkurentami o względy samic.
Czynnikami wpływającymi na końcową postać poroża są cechy osobnicze konkretnego byka, jego wiek i stan zdrowia, a także warunki klimatyczne w jakich bytuje oraz dostępność pokarmu. Jako pierwsze, bo już pod koniec lutego, poroże zrzucają najstarsze byki. Natomiast młode jelenie swoje wieńce mogą nosić nawet do kwietnia.
Dla wielu ludzi, zbieranie jelenich poroży to nie tylko możliwość dodatkowego zarobku, ale też rodzaj hobby. Zbieranie zrzutów jest dozwolone, a szczęśliwy znalazca staje się ich właścicielem. Powinno się przestrzegać prawa i nie przekraczać granic zdrowego rozsądku.
Należy pamiętać, że płoszenie dziko żyjących zwierząt jest zabronione. Ponadto zgodnie z przepisami podczas poszukiwań nie można zbierać poroża w parkach narodowych i rezerwatach przyrody, a także w uprawach leśnych do 4 m wysokości, powierzchniach doświadczalnych, drzewostanach nasiennych oraz ostojach zwierząt (miejsca te są wyszczególnione w Ustawie o lasach).
