O zielarstwie bez tajemnic
Dwudniowe szkolenie (2-4 lipca) o ubocznym użytkowaniu lasu i jego wykorzystaniu w edukacji leśnej oraz promocji, odbywało się w enklawie podlaskiego zielarstwa, Gospodarstwie Agroturystycznym „Ziołowy Zakątek" w Korycinach.
Dotknąć, powąchać i posmakować, tak najkrócej można opisać szkolenie, którego celem było pogłębianie wiedzy i doskonalenie umiejętności o wykorzystaniu surowców niedrzewnych na przykładzie roślin zielarskich. Zielarstwo, w odróżnieniu od ziołolecznictwa, zajmuje się zagadnieniami hodowli, uprawy, zbioru, suszenia, pakowania i przechowywania roślin leczniczych. Uprawa roślin leczniczych może być prowadzona w ogrodzie lub specjalnym gospodarstwie jako plantacja.
Część teoretyczną poprowadzili prof. dr hab. Zenon Węglarz i dr Katarzyna Bączek z Katedry Roślin Warzywnych i Leczniczych z Wydziału Ogrodnictwa, Biotechnologii i Architektury Krajobrazu SGGW w Warszawie.
Seria wykładów obejmowała wiedzę z zakresu etnobotaniki, fitoterapii, farmakognozji czy przetwórstwa zielarskiego. Biorący udział w szkoleniu leśnicy dowiedzieli się, co to jest aromat, które związki chemiczne decydują o wykorzystaniu leczniczym wybranych ziół, na czym polega zróżnicowanie środowiskowe i gatunkowe dziko rosnących roślin leczniczych oraz jak je uprawiać na plantacjach.
Według prowadzących około 16-20 proc. rocznej produkcji światowej europejskich ziół należy do Polski, z czego około 80 proc. to zioła pochodzące z upraw (około 60 gatunków), a 20 proc. ze stanowisk naturalnych.
Ćwiczenia praktyczne rozpoczęły się od rozpoznawania gatunków roślin zielarskich w Podlaskim Ogrodzie Ziołowym utworzonym przy Ziołowym Zakątku. Zgromadzono tam ponad 900 gatunków roślin.
W czasie pierwszej części, prowadzonej przez Mirosława Angielczyka, uczestnicy poznawali rośliny wykorzystywane przez człowieka dawniej i obecnie w kuchni, lecznictwie, barwiarstwie, budownictwie, tkactwie oraz w celach ochronnych i magii.
Zajęcia były inspiracją dla pomysłów w działaniach z zakresu edukacji leśnej. Jednym z takich przykładów jest łącząca się z ogrodem leśna ścieżka edukacyjna. Została poprowadzona tak by ułatwiać obserwację wybranych roślin w ich naturalnym środowisku.
Sprawdzianem wiedzy i umiejętności były warsztaty tworzenia mieszanek ziołowych, prowadzone przez edukatorki Natalię i Hannę Gawrysiak.
Użytkowanie runa leśnego, w tym szczególnie modne w ostatnich czasach zbieranie ziół, jest głęboko zakorzenione w tradycji polskiej. Powszechne w Polsce przekonanie, że runo „było, jest i będzie" – przy wszystkich obecnych zagrożeniach, może się okazać błędne.
Jeśli gospodarka zasobami leśnymi ma się opierać na dostrzeganiu całego spektrum korzyści płynących z zasobów ekosystemu leśnego, należy w edukacji przyrodniczo-leśnej aktualizować jej treści i praktyki.
