Stanowisko PTL ws. wpłat LP do budżetu państwa

Polskie Towarzystwo Leśne należy do najstarszych tego typu organizacji w Europie, działa od 1882 r. Obecnie skupia ponad 4,7 tys. członków z terenu całego kraju, w 19 oddziałach terenowych i 12 komisjach problemowych. Członkami Towarzystwa są głównie leśnicy ale również przyjaciele leśnej przyrody, ponad 400 z nich posiada stopnie i tytuły naukowe. Pracujemy społecznie zgodnie z naszą tradycyjną dewizą „Pro bono silvae” (dla dobra lasów). W ciągu 132 lat funkcjonowania wystosowaliśmy wiele memoriałów, stanowisk, opinii i ekspertyz do najwyższych władz państwa i leśnictwa, niekiedy o krytycznym wydźwięku, ale zawsze z poczuciem troski o dobro polskich lasów i ojczystej przyrody.

Rozumiemy potrzebę wzmocnienia finansów państwa z zasobów Lasów Państwowych, ale sposób, jaki zaproponowano w końcu grudnia 2013 r., poprzez zmiany w ustawie z 1991 r. o lasach, budzi nasz zdecydowany sprzeciw. Zaproponowane kwoty wpłat, skumulowane w ciągu dwóch lat, 800 mln zł w roku 2014 (w czterech ratach), 800 mln w roku 2015 oraz po 100 mln zł rocznie w dalszych latach – to kwoty olbrzymie. Oznaczają one nadzwyczajne opodatkowanie każdego hektara drzewostanu znajdującego się w zarządzie Lasów Państwowych kwotą prawie 115 zł, co oznacza rocznie 1,9 mln zł na przeciętne nadleśnictwo.

Warto na tym tle przypomnieć, że PGL LP funkcjonują na zasadach gospodarki rynkowej, pokrywając koszty działalności oraz nakłady na rozwój z własnych przychodów. Lasy Państwowe realizują wszelkie płatności na rzecz celów publicznych w postaci podatków, opłat, składek na ubezpieczenia społeczne i inne. Podatki są źródłem budżetu centralnego, jak też budżetów samorządowych, dzięki płatnościom podatków lokalnych, w tym podatku leśnego, który w 2012 roku wyniósł 168 mln zł. PGL LP jest płatnikiem podatków i opłat na cele publiczne, realizowanych przez Lasy Państwowe jako jednostkę gospodarczą oraz przez pracowników. Płatności te wynoszą ponad 2 mld zł rocznie.

W latach 2009-2012 PGL LP uzyskało wynik finansowy w kwocie 1 623,5 tys. zł, a zatem proponowana kwota obciążenia 1 600,0 tys. zł pozbawia LP środków wypracowanych w tych latach, w założeniu przeznaczonych na rozwój. Przeciętny, roczny wynik finansowy z tych lat wynosi zatem ok. 400 mln zł, wobec czego na hektar drzewostanu znajdującego się w zarządzie Lasów Państwowych przypada ok. 57 zł., podczas gdy proponuje się obciążenie dwukrotnie wyższe. Ponadto podkreślenia wymaga fakt, że obecna sytuacja ekonomiczna LP jest efektem dobrego zarządzania zarówno w obszarze przychodów (zasady sprzedaży drewna, zabezpieczanie należności) jak również w obszarze kosztów (realizowany od kilku lat program restrukturyzacji majątku i optymalizacji zatrudnienia).

Istnieje szereg niejasności, wątpliwości i pytań do inicjatorów obciążenia LP dodatkową daniną:

• ustawa o lasach dotyczy wszystkich form własności, także lasów prywatnych, gminnych, państwowych innych resortów, stanowiących prawie 23% łącznego obszaru lasów kraju, wobec tego dlaczego złamano konstytucyjną równość wobec prawa i obciążono wyłącznie Lasy Państwowe. Fakt, że daninę taką najłatwiej jest ściągnąć od jednostki państwowej, nie powinien być głównym uzasadnieniem,
• wysokie wpłaty znacząco ograniczają zaplanowane inwestycje i plany rozwojowe (wynik finansowy uzyskany w poprzednich latach LP przeznaczyły w planach wieloletnich na inwestycje), pozbawiają rezerwy w formie środków reasekuracyjnych na wypadek klęsk żywiołowych i pożarów o charakterze wielkoobszarowym (nigdzie na świecie lasy nie są ubezpieczone) i środków niezbędnych na odbudowę zniszczonych ekosystemów,
• tak wysoka wpłata na rzecz potrzeb budżetu państwa, uniemożliwi realizację na dotychczasowym poziomie zadań inwestycyjnych, służących ochronie przyrody, edukacji leśnej społeczeństwa, rekreacji i turystyce, popularyzacji wiedzy itp.
• szczegółowe zapisy kwot i dat (zapewne tymczasowe) nie maja charaktery merytorycznego a jedynie fiskalny, nie wydają się z prawnego punktu widzenia dobrym sposobem ich usankcjonowania, poprzez zmiany w ustawie obowiązującej już od 1991 r.
• dlaczego zamiast doraźnego, autorytarnego sposobu ustalenia wysokości wpływów do budżetu (niezależnych od dotychczas zapłaconych podatków i obciążeń), nie przedstawiono systemowego, transparentnego sposobu, opartego na kompromisowych uzgodnieniach, działającego w dłuższym czasu, opartego na konkretnych wskaźnikach, np. wyrażonych w proc. zysku, wyższego opodatkowanie w formie CIT, podwyżki podatku leśnego płaconego przez nadleśnictwa do budżetów gmin, polecenia sfinansowania brakujących planów ochrony rezerwatów przyrody w lasach, zapłacenia dokumentacji przyrodniczych obszarów Natura 2000, podwyżki stawek na prace wykonywane w lasach przez Zakłady Usług Leśnych, inwestycji drogowych lub środowiskowych, i wielu innych pilnie potrzebnych dla leśnictwa i ochrony środowiska oraz przyrody.

Zasoby materialne i finansowe Lasów Państwowych to znacząca część majątku Skarbu Państwa; nie są one własnością konkretnego ministerstwa i rządu, zasoby leśne gromadzone są od dziesiątków, a nawet setek lat, stanowią zasób strategiczny, stanowią podstawowy element infrastruktury ekologicznej kraju, przez większość społeczeństwa traktowane są jako dobro narodowe, dlatego tak zdecydowanie przez nie są bronione przed ewentualną prywatyzacją i reprywatyzacją. Powinnością państwa jest dbałość o ich zrównoważony rozwój, aby mogły w sposób trwały być użytkowane i pełnić różnorodne funkcje gospodarcze, społeczne i ochronne.

Doraźne, bardzo wysokie, nadzwyczajne obciążenie Lasów Państwowych wpłatami na rzecz budżetu państwa, zaburza i utrudnia ich rozwój. Społeczność leśników uważa, że taka decyzja podjęta w rocznicę 90-lecia ustanowienia Lasów Państwowych, gdy zaplanowano obchody tego jubileuszu, jubileuszu firmy dobrze i racjonalnie gospodarującej w imieniu społeczeństwa obszarami leśnymi od lat, cieszącej się dużym prestiżem w kraju i za granicą, jest bardzo poważnym dysonansem i zbyt pochopnie podjętą decyzją, bez uwzględnienia szerszego tła społecznego, gospodarczego i środowiskowego.

Warszawa, dnia 8 stycznia 2014 r.

Prof. dr hab. Andrzej Grzywacz

Prezes Polskiego Towarzystwa Leśnego