Jego Wysokość buk
Najwyższe drzewo liściaste w Polsce rośnie na terenie Nadleśnictwa Gromnik w leśnictwie Pleśna, nieopodal Tarnowa. Jego Wysokość buk zwyczajny ma prawie 50 m wysokości i został niedawno odkryty przez „tree hunters”, czyli pasjonatów poszukiwania drzew o rekordowych rozmiarach lub innych interesujących, niezwyczajnych cechach.
Odkrycie najwyższego drzewa liściastego w Polsce potwierdził oficjalnie Instytut Botaniki im. Władysława Szafera Polskiej Akademii Nauk. Drzewo odkrył pracownik tego Instytutu, Łukasz Wilk wraz ze swoim bratem Przemysławem, również poszukiwaczem drzew wyjątkowych.
Łukasz Wilk powiedział Polskiej Agencji Prasowej, że obserwacja drzew i poszukiwanie tych szczególnych okazów, specyficznych i wyjątkowych fascynuje go od dzieciństwa. Swoją pasję dzieli z bratem. Już od kilku lat razem przeczesują różne tereny. Często kierują się tylko intuicją i poszukują drzew gigantów w tych a nie innych miejscach. Tak było podczas wyprawy na Pogórze Rożnowskie. Buk rekordzista zwrócił jego uwagę z oddali. Z zachwytem w głosie mówi, że „widok był imponujący”.
W poszukiwaniu drzewa niepospolitego
Potężny buk został odnaleziony popołudniem, w sylwestra minionego roku. Wyprawy poszukiwawcze nietypowych drzew często odbywają się poza sezonem wegetacyjnym, kiedy pozbawione liści drzewa dają lepsze warunki do poszukiwań i pomiarów.
Tym razem poszukiwacze udali się w okolice gminy Pleśna, aby dokładnie spenetrować tereny wąwozów leśnych Pogórza Rożnowskiego. Próg Pogórza Karpackiego - bo o nim mowa, szczególnie tereny leśne okolic Tarnowa charakteryzują się specyficznym, cieplejszym klimatem. To tutaj znajduje się tzw. polski biegun ciepła i występuje związany z tym dłuższy okres wegetacyjny. Wiedzieli już o tym członkowie rodu Sanguszków w XVIII wieku sadząc w swoim parku w Gumniskach (ongiś wieś a dziś część Tarnowa), winnice i okazy egzotycznych roślin.
Buk zwyczajny, buk pospolity (Fagus sylvatica L.) występuje na przeważającej części kontynentu europejskiego. W Polsce jest to gatunek rodzimy, pospolity.
Kraina jarów i potoku
Na pokonujących kolejne kilometry odkrywców czekał teren bardzo zróżnicowany, pocięty głębokimi jarami, ze stromymi stokami w wielu miejscach. Na żyznych, w dolnej części wąwozu wilgotnych siedliskach buczyny karpackiej, rośnie wiele interesujących okazów starodrzewu pozostawionego do naturalnego rozkładu.
- Już w okresie międzywojennym na tym terenie prowadzona była gospodarka leśna z wykorzystaniem rębni częściowych z odnowieniem naturalnym buka. Ten sam typ zagospodarowania lasu prowadzony jest tutaj przez leśników nieprzerwanie od blisko stu lat - wyjaśnia Grzegorz Wojtanowski, nadleśniczy Nadleśnictwa Gromnik.
- W odległości ok. 150 m od odnalezionego gigantycznego drzewa znajduje się Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy Lubinka, który został utworzony na mocy Rozporządzenia Nr 68/97 Wojewody Tarnowskiego z dnia 17 listopada 1997 r. w celu ochrony fragmentu naturalnego krajobrazu (potok) i jego wartości estetycznych. Ochronie podlega potok wraz ze strefą ochronną - po 20 metrów od każdego z brzegów. Na tym terenie całość ekosystemu podlega ochronie zachowawczej i nie prowadzi się tam żadnych zabiegów gospodarczych - opowiada nadleśniczy G. Wojtanowski.
Okolice są bardzo ciekawym miejscem także ze względu na historyczne walory przyrody nieożywionej. Tutaj, pośród drzew kryją się cmentarze z okresu I wojny światowej. Najbliższy cmentarz nr 193 (oddz. 62) zachowuje historyczny układ pola walki z okresu I wojny światowej. Został założony na polu walki i jest historycznym wojennym skansenem dla kolejnych pokoleń, z fragmentami okopów, z lejami po pociskach i zrekonstruowaną ziemianką.
Buki to drzewa osiągające wysokość do 40-50 m (buk zwyczajny i wschodni), 30-40 m (buk wielkolistny i japoński), pozostałe są niższe, często wielopniowe i nisko rozgałęzione. Mają charakterystyczną, cienką gładką, szarą lub popielatą korę.
Panorama z wieży widokowej
Jeszcze kilka lat temu Dąbrówka Szczepanowska była mało znaną wsią. Wszystko zmieniło się pod koniec 2018 roku, kiedy to postawiono tutaj wieżę widokową. Podświetlana w nocy drewniana konstrukcja mierzy 16 metrów wysokości i jest łatwo dostępna dla turystów, także dla osób niepełnosprawnych. Z Tarnowa można tutaj dojechać z łatwością. To zaledwie ok. 20 minut jazdy samochodem. Wieżę posadowiono na górze zwanej „Golgota” (395 m n.p.m.), skąd rozciąga się zachwycająca panorama na Pogórze Rożnowskie, Beskid Wyspowy, Gorce, Sądecczyznę i Tatry. Nocą mienią się światłami wsie, miasta i miasteczka. Widok rozświetlonego Tarnowa i Wojnicza jest zachwycający! Wieża widokowa z Dąbrówki Szczepanowskiej została laureatem w konkursie Turystyczne Skarby Małopolski w 2019 r. w kategorii Unikatowa Atrakcja Turystyczna.
Buk gigant
To właśnie w okolicach Dąbrówki Szczepanowskiej, 31 grudnia 2022 roku poszukiwacze ujrzeli to niesamowite, gigantyczne drzewo. Buk spoglądał na nich z potężnej wysokości porównywalnej do 18-piętrowego budynku. Rośnie ok. 2 metry nad dnem wąwozu, na stromym północnym zboczu. Przy szybko zapadającym zmroku i niesprzyjających warunkach atmosferycznych (nasilający się wiatr), odkrywcy dokonali pierwszych pomiarów i według ostrożnych szacunków ocenili, że buk mierzy 48 m.
Dwa tygodnie później wrócili ze wzmocnionymi siłami. Towarzyszył im Piotr Gach, inicjator polskiej bazy nazwanej Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych i przeprowadzili pomiary. Po przeprowadzeniu ponownych pomiarów ustalono ostateczną wysokość drzewa - 48,6 m.
- Tym samym buk z Dąbrówki Szczepanowskiej okazał się najwyższym znanym drzewem liściastym w Polsce, ustępującym w obrębie gatunku wysokością jedynie trzem z pomierzonych okazów na świecie! - mówi Grzegorz Wojtanowski, przywołując informacje przekazane przez botaników PAN.
Tutaj można zobaczyć giganta z Dąbrówki Szczepanowskiej:
REJESTR POLSKICH DRZEW POMNIKOWYCH - Drzewo (hostingasp.pl)
Daglezja bezkonkurencyjna
Rekord wysokości w kategorii najwyższego drzewa iglastego w Polsce należy do Heleny - daglezji zielonej (Pseudotsuga menziesii) w Nadleśnictwie Bardo na Dolnym Śląsku (RDLP we Wrocławiu). Dostojna dama ma 120 lat i mierzy 59,40 m.
Obwód pierśnicowy pnia, czyli obwód zmierzony na wysokości pierśnicy tj. 130 cm, wynosi 349 cm, a rozpiętość korony - 12 m.
Daglezja zielona, znana także pod nazwami jedlica zielona lub jedlica Douglasa, to gatunek introdukowany w naszym kraju, a jego ojczyzną jest Ameryka Północna. W swojej ojczyźnie osiąga wysokość ponad 100 m i dożywa kilkuset lat. Charakterystyczne dla daglezji jest to, że gdy rozetrzemy w palcach jej igły, poczujemy świeży, cytrynowy zapach.
Daglezję odnaleziono dzięki dostępnej dziś technologii pozwalającej zmierzyć i policzyć drzewa rosnące w kraju.
Firma MGGP AERO z Tarnowa, zajmująca się pozyskiwaniem danych z pułapu lotniczego, opracowała Krajową Mapę Koron Drzew (www.mapadrzew.com).
Jest to serwis, dzięki któremu możemy szybko uzyskać kompleksową informację o drzewach rosnących w interesującej nas przestrzeni.
Przedsięwzięcie to powstało dzięki współpracy zespołu specjalistów ze świata nauki i firmy MGGP AERO. Mapa pokazuje informacje o drzewach w sposób przystępny, tak by każda osoba zainteresowana tematem (nie tylko specjaliści) mogła z niej skorzystać.
Z Krajową Mapą Koron Drzew możesz zapoznać się tutaj
W terenie okazało się, że wytypowana najwyższa daglezja rośnie wśród niewiele od niej niższych drzew, które już niebawem mogą „starać się” o pobicie dotychczasowego rekordu.
Pierwszy odczyt wskazał 59,50 m. Dokonano jeszcze trzech kolejnych odczytów - 59,20 m, 59,50 m oraz 59,40 m. Do ostatecznego wyniku pomiaru wysokości wzięto średnią z czterech odczytów, czyli wspomniane wcześniej 59,40 m.
Najwyższa polska daglezja jest w doskonałej kondycji zdrowotnej. Prof. Dominik Kopeć, botanik i współautor mapy, po przeprowadzeniu obrazowania kamerą hiperspektralną powiedział, że drzewo nie ma oznak żadnych chorób.
Bukiew to owoce roślin z rodzaju Buk (Fagus). Trójgraniasty, brązowy orzeszek pojedynczy lub zebrany po 2-3 w zdrewniałej okrywie (kupuli). Jest przysmakiem dzików, sójek, wiewiórek.
Dokonanie tego odkrycia i dokładnego pomiaru zdetronizowało dotychczasowego giganta wśród drzew. Była to również daglezja zielona, rosnąca na terenie Nadleśnictwa Ujsoły w Beskidzie Żywieckim. Jej wysokość we wrześniu 2020 r. wynosiła 58,20 m, zatem o ponad metr mniej niż daglezji z Gór Bardzkich.
Ujsolska daglezja zdetronizowała zaś swoją poprzedniczkę - również daglezję zieloną - rosnącą na terenie Nadleśnictwa Bielsko, która w 2018 r. miała wysokość 57 m.
Najwyższe drzewa świata
Najwyższa na świecie - jak wynika z rejestru Monumental Trees - jest mierząca 115,72 m sekwoja wiecznie zielona, którą nazwano „Hyperion”. Została odkryta w Stanach Zjednoczonych w Parku Narodowym Redwood (Kalifornia).
Kolejne pozycje zajmują eukaliptus „Centurion” z Australii (100,5 m), świerk sitkajski z tego samego parku narodowego, co sekwoja (100,2 m), daglezja zielona z amerykańskiego stanu Oregon (99,7 m) i Yellow Meranti z Malezji (97,58 m).
