Deportacja leśników – znów bolesna rocznica
W tym roku 10 lutego przypada 82. rocznica wielkiej deportacji polskich leśników, osadników i weteranów wojennych, mieszkających na terenach zajętych i okupowanych przez ZSRS w wyniku uzgodnień paktu Ribbentrop-Mołotow. Szacuje się, że w nocy i nad ranem tego dnia aresztowano, a następnie wywieziono w syberyjskie tajgi i stepy Kazachstanu około 220 tys. osób, w tym wielu pracowników leśnictwa.
Pisząc przed paru laty o skali zsyłek na Sybir, przeprowadzonych przez służby sowieckie, starałem się pokazać ogrom wywózek pracowników państwowej administracji leśnej, na przykładzie państwowego Nadleśnictwa Berehy koło Ustrzyk Dolnych. Aby uzmysłowić sobie, że nie mniej okrutny los spotkał leśników pracujących w lasach prywatnych, sięgam po przykład Nadleśnictwa Majdan, którego lasy położone w Bieszczadach Wschodnich, należały do śląskiej firmy „Godulla” SA.
Na pograniczu powiatów Turka i Drohobycz spółka ta posiadała prawie 36 tys. ha lasów, skupionych w czterech nadleśnictwach, a ponadto cztery tartaki i sieć leśnych kolejek wąskotorowych. W tych nadleśnictwach zatrudniano administrację leśną na wzór nadleśnictw państwowych. W każdej otoczonej wzgórzami i lasami wsi tego regionu takich jak Bahnowate, Dołhe Podbuskie, Hołowsko, Isaje, Jasionka Masiowa, Majdan, Malmanstal, Radycz, Rybnik, Schodnica, Zawadka czy Zubrzyca, mieszkało nawet po kilka rodzin leśników.
Bywało i tak, że leśnicy, którzy byli sąsiadami, pracowali w dwóch różnych nadleśnictwach, dlatego dokładne wykazanie listy leśników z Nadleśnictwa Majdan deportowanych w głąb ZSRS okazało się trudne. Oto niektóre ustalone nazwiska ludzi lasu, zamieszkałych w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Majdan:
- gajowy Brudny Zygmunt, zamieszkały w Zubrzycy, pow. Turka. Deportowany wraz z żoną i trzema córkami. Wstąpił w 1943 r. do I Dyw. im. T. Kościuszki i przeszedł cały szlak bojowy.
- gajowy Dutka Leon, zamieszkały w Hołowsku, pow. Turka. Deportowany z żoną, córką i dwoma synami. Wstąpił w 1943 r. do I Dyw. im. T. Kościuszki i przeszedł cały szlak bojowy. Rodzina wróciła w 1946 r.
- gajowy Kamiński Teodor, urodzony w Dylągowej, zamieszkały w Malmanstalu, pow. Drohobycz. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. Sądzony za przeprowadzanie Polaków przez granicę węgierską. Deportowany z rodzicami, czterema córkami i trzema synami. Dwie córki zostały, bo były w tym czasie poza domem u krewnych. Wstąpił do Armii Andersa, osiedlił się w Anglii. Na zesłaniu zmarła córka Stefania i ojciec Piotr (emerytowany gajowy).
- gajowy Kozioł Bronisław, zamieszkały w Hołowsku, pow. Turka. Deportowany z żoną, synem i córką. Wstąpił w 1943 r. do I Dyw. im. T. Kościuszki i przeszedł cały szlak bojowy.
- praktykant leśny Kozioł Czesław, zatrudniony w leśnictwie Opaka, pow. Drohobycz. Syn leśniczego, aresztowany za przynależność do ZWZ, wywieziony na Sybir.
- leśniczy Kozioł Julian, zatrudniony w lasach firmy „Godulla” SA w pow. Turka. Wywieziony wraz z żoną i dziećmi na Sybir. W 1943 r. wraz z synem wstąpił do I Dyw. im. T. Kościuszki, poległ w 1944 r.
- leśniczy Kozioł Teofil, ur. 1901 r., zamieszkały w Rybniku koło Majdanu, pow. Drohobycz. Deportowany z żoną, córkami i trzema synami. Z synem Stanisławem wstąpili w 1943 r. do I Dyw. im. T. Kościuszki, ciężko ranny w czasie forsowania Wisły, zmarł w szpitalu w Lublinie.
- leśniczy Kozioł Franciszek, zamieszkały w Opace, pow. Drohobycz. Aresztowany 1939 r. i wywieziony do Kraju Krasnojarskiego. Wstąpił do Armii Andersa, w 1946 r. wrócił z Anglii do kraju.
- praktykant leśny Kozioł Zbigniew, ur. 1923 r., syn leśniczego, zatrudniony w leśnictwie Opaka, pow. Drohobycz. Aresztowany przez NKWD za przynależność do ruchu oporu ZWZ, wywieziony w głąb ZSRS.
- gajowy Pachla Stanisław, zamieszkały w Malmanstalu, pow. Drohobycz. Deportowany z żoną, córkami i wnuczką. Powrócił do kraju po wojnie.
- dozorca robót leśnych Pasiniewicz Wojciech, zamieszkały w Malmanstalu, deportowany z żoną, 2 córkami i 4 synami. Powrócił do Majdanu w 1946 r. a stąd do Polski. Część rodziny osiadła w Anglii.
- leśniczy Pasiniewicz Marcin, zamieszkały w Majdanie, deportowany z żoną. Powrócili po wojnie do kraju.
- pracownik kolejki leśnej Pasiniewicz Władysław, zamieszkały w Majdanie, aresztowany 9.09.1940 r. i wywieziony w głąb ZSRS. Wstąpił do I Armii LWP, po wojnie zamieszkał w kraju.
- nadleśniczy inż. Slama Jerzy, zamieszkały w Jasionce Masiowej, deportowany z rodziną. Powrócił w 1946 r. do kraju.
- gajowy Szwab Franciszek, ur. 1903 r., zamieszkały w Zubrzycy, pow. Turka. Deportowany z żoną i synem. W 1943 wstąpił do I Dyw. im. T. Kościuszki i przeszedł cały szlak bojowy. Po wojnie powrócił do kraju.
- leśniczy Tatarski Bolesław, zamieszkały w Isajach, pow. Turka. Skazany przez sąd ZSRS na osiem lat łagru, po amnestii wywieziony z matką na Syberię. W 1943 r. wstąpił do I Dyw. im. T. Kościuszki. Po wojnie od 1954 r. pracował w Ministerstwie Leśnictwa w Warszawie.
- leśniczy Biłas Paweł, zamieszkały w Stebniku, pow. Drohobycz. Wywieziony w głąb ZSRS, gdzie ślad po nim zaginął.
- leśniczy Dydziak Wawrzyniec, zamieszkały w okolicach Rychcic k/Drohobycza. Wywieziony w głąb ZSRS, gdzie ślad po nim zaginął.
- gajowy Flak Dymitr, zamieszkały w pow. Turka. Deportowany wraz z rodziną w głąb ZSRS, do kraju wrócili w 1946 r.
- leśniczy Glajcher, zamieszkały w pow. Turka. Wywieziony na Syberię. Dalszych informacji brak.
- gajowy Herowicz Tomasz, zamieszkały w pow. Turka. Wywieziony z żoną i dziećmi na Sybir. Do kraju powrócili w 1946 r.
- telefonista kolejki leśnej Thiel Leopold, zamieszkały w Zubrzycy. Przeprowadzał ludzi na Węgry. Aresztowany przez Sowietów w maju 1940 r., osadzony w Drohobyczu, a stamtąd wywieziony w okolice Archangielska, skąd nie wrócił.
- robotnik leśny Vončina Tomasz, zamieszkały w Malmanstalu. Deportowany z żoną i dziećmi. Wrócili do kraju w 1946 r.
- gajowy Wiechoczek Tomasz, zamieszkały w Majdanie. Deportowany z żoną i córką na Sybir. W 1943 r. wstąpił do I Dyw. im. T. Kościuszki i przeszedł z nią cały szlak bojowy. Żona wróciła z zesłania w 1946 r.
- gajowy Wiliński Wilhelm, zamieszkały w Malmanstalu. Deportowany z żoną, ojcem i dziećmi na Sybir. W 1943 r. wstąpił do I Dyw. im. T. Kościuszki i przeszedł z nią cały szlak bojowy. Po wojnie do kraju z Syberii wróciła część rodziny.
- leśniczy Zajączkowski Roman, zamieszkały w Malmanstalu. Deportowany z żoną i synem na Sybir. W 1943 r. wstąpił do I Dyw. im. T. Kościuszki i przeszedł z nią cały szlak bojowy. Rodzina wróciła po wojnie.
- leśniczy Zajączkowski Wacław, (brat Romana) zamieszkały w Zubrzycy. Nieobecny w dniu zesłania rodziny, przyjechał do nich na zesłanie. W 1942 r. wstąpił do Armii Andersa i w stopniu ogniomistrza przeszedł z nią cały szlak bojowy. Wrócił do kraju, w 1946 r. z zesłania wróciła też żona z dziećmi.
- gajowy Załaszczuk Jerzy, zamieszkały w Majdanie. Deportowany z żoną i 3 synami. Wrócił z żoną do kraju, synowie zmarli w 1941 r. na zesłaniu.
- gajowy Załaszczuk Józef, zamieszkały w Rybniku. Deportowany z żoną i synami. W 1943 r. wstąpił do I Dyw. im. T. Kościuszki i przeszedł z nią cały szlak bojowy. Z zesłania w 1946 r. wróciła też rodzina.
- leśniczy Kornaga Kazimierz, zamieszkały Wysocko Wyżne, wywieziony w 1940 r. na Syberię. Dalszych informacji brak.
- gajowy Kornaga Tomasz, zamieszkały Wysocko Wyżne, pracujący w lasach firmy „Godulla” SA pow. Turka, wywieziony w 1940 r. z żoną i 4 dziećmi na Syberię. Jeden syn zmarł z głodu i wycieńczenia. Z drugim synem wstąpił do I Dyw. im. T. Kościuszki, dalszych informacji brak.
- gajowy Otocki (imię nieznane), zatrudniony w lasach „Godulla” SA pow. Turka. Wywieziony na Sybir, gdzie zmarł w 1942 r z głodu i wycieńczenia.
- leśniczy Sołtysik Alfred, zamieszkały w Boryni, zatrudniony w lasach „Godulla” SA, pow. Turka. Wywieziony z żoną i 3 dziećmi na Syberię, gdzie niedługo zmarł. Synowie wstąpili do I Dyw. im. T. Kościuszki i przeszli cały szlak bojowy. Jeden z nich Bolesław po wojnie był inspektorem budowlanym OZLP Opole i Katowice.
- leśniczy Szczepański (imię nieznane), zatrudnione w lasach „Godulla” SA pow. Turka. Wywieziony z żoną i 2 dziećmi. Do Polski powrócili w 1946 r.
- leśniczy Tokarczyk Mikołaj, zatrudniony w lasach w okolicy Rychcic k/Drohobycza. Wywieziony na Sybir, gdzie wszelki ślad po nim zaginął.
- gajowy Ziemba (imię nieznane), zatrudniony w lasach firmy „Godulla” SA. Wywieziony z żoną i córką na Sybir, do kraju wrócili w 1946 r.
- gajowy Zawielak Feliks, zamieszkały w w Radyczu, zatrudniony w lasach firmy „Godulla” SA. Wywieziony z żoną i dziećmi na Sybir. W 1943 r. wstąpił do I Dyw. im. T. Kościuszki, dalszych informacji brak.
Część informacji o losach załogi z tego nadleśnictwa zawdzięczam naszemu leśniczemu Antoniemu Pasiniewiczowi, pochodzącemu z Manmalstalu. Wciąż warto poszukiwać wiedzy o historii lasów, które w 1939 roku znalazły się w sowieckiej strefie okupacyjnej i próbować ustalać nazwiska leśników wywiezionych na Wschód. Przecież niemal w każdej wsi był gajowy czy leśniczy, wielu z nich nigdy nie wróciło z wojennej poniewierki. Świadkowie odchodzą i z upływem lat będzie coraz trudniej o ustalenie faktów.
