Człowiek a las, las a człowiek

Las Birnam jako dowód na wpływ przyrody na życie ludzkie – praca z tekstem tragedii „Makbet” Williama Szekspira.
15.04.2020

Las Birnam jako dowód na wpływ przyrody na życie ludzkie – praca z tekstem tragedii „Makbet” Williama Szekspira.

Temat: Człowiek a las, las a człowiek. Las Birnam jako dowód na wpływ przyrody na życie ludzkie – praca z tekstem tragedii „Makbet” Williama Szekspira 

Autorka: Joanna Kostrzewa 

 

Przedmiot: Język polski. 

Klasa: II. 

Krótki opis scenariusza: Podczas zajęć uczniowie i uczennice poznają funkcje lasu na 

przykładzie tragedii Szekspira i konfrontują je z funkcjami lasu współcześnie. Scenariusz 

wykorzystuje aktywne metody pracy oraz technologie informacyjno-komunikacyjne. 

Czas trwania: 45 minut. 

Pytanie kluczowe: W jaki sposób przyroda wpływa na życie ludzkie? Udzielając 

odpowiedzi, odwołaj się do wpływu przyrody na życie człowieka w literaturze (począwszy od baśni) i w życiu codziennym. 

Cele lekcji: 

  • Uczeń/uczennica wie, że przyroda miała w literaturze wpływ na życie ludzkie. 
  • Uczeń/uczennica rozumie, że las ma wpływ na klimat. 
  • Uczeń/uczennica potrafi podać przykłady, w jaki sposób należy dbać o lasy, by 

ograniczyć wpływ zmiany klimatu na lasy. 

Związek z podstawą programową: 

Cele kształcenia – wymagania ogólne: 

I Kształcenie literackie i kulturowe 

1. Kształtowanie dojrzałości intelektualnej, emocjonalnej i moralnej uczniów/uczennic. 

5. Znajomość wybranych utworów z literatury polskiej i światowej oraz umiejętność mówienia o nich z wykorzystaniem potrzebnej terminologii. 

  1. Kształtowanie różnorodnych postaw czytelniczych – od spontanicznego czytania do odbioru opartego na podstawach naukowych. 
  1. Kształcenie umiejętności czytania, analizowania i interpretowania literatury oraz innych tekstów kultury, a także ich wzajemnej korespondencji. 
  1. Kształcenie umiejętności świadomego odbioru utworów literackich i tekstów kultury na różnych poziomach: dosłownym, metaforycznym, symbolicznym, aksjologicznym. 
  1. Budowanie systemu wartości na fundamencie prawdy, dobra i piękna oraz szacunku dla człowieka. 
  1. Kształcenie umiejętności rozpoznawania i wartościowania postaw budujących  szacunek dla człowieka (np. wierność, odpowiedzialność, umiar) oraz służących budowaniu wspólnot: państwowej, narodowej, społecznej (np. patriotyzm, sprawiedliwość, obowiązkowość, szlachetność, walka, praca, odwaga, roztropność). 

III. Tworzenie wypowiedzi 

  1. Doskonalenie umiejętności wyrażania własnych sądów, argumentacji i udziału w dyskusji. 
  2. Wykorzystanie kompetencji językowych i komunikacyjnych w wypowiedziach ustnych i pisemnych. 
  3. Kształcenie umiejętności formułowania i uzasadniania sądów na temat dzieł literackich oraz innych tekstów kultury. 

IV Samokształcenie 

  1. Rozwijanie zainteresowań humanistycznych. 
  2. Doskonalenie umiejętności korzystania z różnych źródeł informacji, w tym z zasobów cyfrowych, oceny ich rzetelności, wiarygodności i poprawności merytorycznej. 
  1. Kształcenie nawyków systematycznego uczenia się, porządkowania zdobytej wiedzy i jej pogłębiania oraz syntezy poznanego materiału. 
  1. Wyrabianie nawyku samodzielnej, systematycznej lektury. 
  2. Rozwijanie uzdolnień i zainteresowań poprzez udział w różnych formach aktywności intelektualnej i twórczej. 
  1. Umacnianie postawy poszanowania dla cudzej własności intelektualnej. 
  2. Rozwijanie umiejętności efektywnego posługiwania się technologią informacyjną w poszukiwaniu, porządkowaniu i wykorzystywaniu pozyskanych informacji. 

Treści nauczania – wymagania szczegółowe: 

I Kształcenie literackie i kulturowe 

  1. Czytanie utworów literackich. Uczeń/uczennica: 

2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową); 

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego; 

6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter; 

8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe; 

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji; 

12) w interpretacji utworów literackich odwołuje się do tekstów poznanych w szkole podstawowej, w tym: trenów i pieśni Jana Kochanowskiego, bajek Ignacego Krasickiego, „Dziadów” cz. II oraz „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza, „Zemsty” Aleksandra Fredry, „Balladyny” Juliusza Słowackiego; 

13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne; 

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej; 

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historyczno-literacki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny; 

16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości. 

  1. Odbiór tekstów kultury. Uczeń/uczennica: 

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych; 

2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację; 

6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki. 

III. Tworzenie wypowiedzi 

1. Elementy retoryki. Uczeń/uczennica: 

1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych. 

  1. Mówienie i pisanie. Uczeń/uczennica: 

1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie. 

IV Samokształcenie. Uczeń/uczennica: 

1) rozwija umiejętność pracy samodzielnej, między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska; 

2) porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach; 

3) korzysta z literatury naukowej lub popularnonaukowej; 

6) wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi; 

10) gromadzi i przetwarza informacje, sporządza bazę danych. 

Metody: Burza mózgów, praca z tekstem literackim i źródłowym, BYOD (Bring your own 

device), czyli przynieś swoje własne urządzenie (smartfon). 

Formy pracy: Praca indywidualna, praca w grupach. 

Środki dydaktyczne i materiały: Komputer, projektor, smartfony, publikacja 

„Zrównoważony rozwój w edukacji leśnej” 

https://www.lasy.gov.pl/pl/informacje/publikacje/dla-nauczycieli/zrownowazony-rozwoj-w- 

edukacji-lesnej/poradnik_edukatora.pdf (str. 29–37), załączniki. 

Przebieg zajęć: 

Wprowadzenie 

  1. Po podaniu uczniom i uczennicom celów lekcji i sprawdzeniu ich zrozumienia poproś, aby w parach odpowiedzieli na pytanie kluczowe: „W jaki sposób przyroda wpływa na życie ludzkie? Udzielając odpowiedzi, odwołaj się do wpływu przyrody na życie człowieka w literaturze (począwszy od baśni) i w życiu codziennym”. Po tym, jak odpowiedzi w parach zostaną ustalone, poproś młodzież o to, by się nimi podzieliła (3 minuty). 

Przyroda jest niejednokrotnie świadkiem wydarzeń, ma cechy ludzkie (np. w baśniach), stoi na straży moralności i sprawiedliwości (np. „Dziady” cz. II Adama Mickiewicza), jest nieokiełzana, tajemnicza, mroczna (np. „Król Olch” Johanna Wolfganga Goethego). 

Praca właściwa 

  1. Podziel uczniów i uczennice na trzy grupy. Następnie rozdaj młodzieży karty pracy z załącznika nr 1. Zadaniem młodzieży jest omówienie funkcji przyrody w tragedii „Makbet” Williama Szekspira. Młodzież zapisuje swoje pomysły (15 minut). 
  1. Po wykonaniu zadania przedstawiciele grup przedstawiają efekty swojej pracy na forum (5 minut). 
  1. Powiedz uczniom i uczennicom, że przyroda w „Makbecie” ma zdecydowany wpływ na klimat utworu, na nastrój w nim panujący. Okazuje się, że w rzeczywistości klimat ma wpływ na przyrodę – także na lasy. Zapowiedz, że teraz zajmiecie się wpływem człowieka na las i całą przyrodę, zaczynając od zapoznania się z przygotowanym materiałem – fragmentem publikacji pt. „Zrównoważony rozwój w edukacji leśnej” – str. 29–37, fragment: „Lasy a klimat” (10 minut). 
  1. Zapytaj, czy wpływ człowieka na las oraz całą przyrodę jest pozytywny, czy negatywny. Powiedz, że zmiana klimatu jest przejawem negatywnego wpływu człowieka na otaczający nas świat, a więc można metaforycznie uznać, że to, jak człowiek negatywnie wpłynął na zmianę klimatu, jest porównywalne do niszczącej działalności Makbeta (2 minuty). 

Podsumowanie 

  1. Wykorzystaj narzędzie online: https://answergarden.ch/create/, za pomocą którego uczniowie i uczennice, korzystając z własnych telefonów komórkowych, zeskanują kod QR wyświetlony przez rzutnik na tablicy, a następnie zostaną odesłani do strony z pytaniem: „Co mogę zrobić, aby ograniczyć negatywny wpływ człowieka na lasy?” 

Uczniowie i uczennice, wykorzystując telefony komórkowe, udzielają odpowiedzi, która wyświetla się na tablicy (załącznik nr 2). Podsumuj wypowiedzi młodzieży i powiedz, że choć nasz wpływ na lasy bywa negatywny, możemy podejmować wiele działań na rzecz lasów na gruncie indywidualnym, lokalnym i globalnym (8 minut). 

  1. Zaproponuj uczniom i uczennicom pogłębienie wiedzy na temat możliwych rozwiązań łagodzących skutki zmian klimatycznych stosowane w Lasach Państwowych: 

1) publikacja: http://www.lasy.gov.pl/pl/informacje/publikacje/do-poczytania/cele-zrownowazonego-rozwoju-onz, str. 24 i 25 (Cel 13: Działania w dziedzinie klimatu); 

2) publikacja Centrum Informacyjnego Lasów Państwowych „Lasy i zmiany klimatu” z serii „Poznać i zrozumieć las”, przeznaczona dla młodzieży szkół średnich http://www.lasy.gov.pl/pl/informacje/publikacje/dla-dzieci-i-mlodziezy/poznac-i-zrozumiec-las-1/lasy-i-zmiany-kilmatu

3) film z cyklu „Oblicza lasu” pt.: „Czy z Polski zniknie 75% lasów? Przebudowa lasu” http://www.lasy.gov.pl/pl/wideo/echa-lesne-tv/wideo/czy-z-polski-zniknie-75-lasow-przebudowa-lasu-oblicza-lasow-87(8:23)

Źródła:

„Zrównoważony rozwój w edukacji leśnej”