Lasy w obliczu zmian klimatu

Scenariusz 3. Lasy w obliczu zmian klimatu
15.04.2020
Lasy w obliczu zmian klimatu
Fot. Edgar G Biehle/ Shutterstock.com

Scenariusz 3. Lasy w obliczu zmian klimatu

Autor scenariusza: Michał Szczepanik

Przedmiot: Geografia.

Klasy: Zakres podstawowy – klasa II. Zakres rozszerzony – klasa IV.

Krótki opis scenariusza: Zmiana klimatu spowoduje przebudowę polskich lasów, jedne gatunki zaczną wymierać, w ich miejsce pojawią się inne. Scenariusz lekcji ma na celu uświadomienie, jakie zmiany mogą nastąpić w niedalekiej przyszłości, jak Lasy Państwowe przygotowują się do wyzwań związanych ze zmianą klimatu.

Pytanie kluczowe: Jak może wyglądać las w Polsce za 50 lat, jeśli nie ograniczymy skutków zmiany klimatu?

Czas trwania: 45 minut.

Cele lekcji:

  • Uczeń/uczennica wskazuje przyczyny i skutki zmiany klimatu.
  • Uczeń/uczennica wymienia co najmniej trzy zagrożenia dla lasów, które wiążą się ze zmianą klimatu.
  • Uczeń/uczennica wskazuje przykłady działań oraz dobre praktyki ograniczania negatywnych skutków zmiany klimatu dla lasów w Polsce.

Związek z podstawą programową:

Wymagania szczegółowe

Zakres podstawowy:

  1. Rolnictwo, leśnictwo i rybactwo: czynniki rozwoju rolnictwa, struktura użytków rolnych, obszary upraw i chów zwierząt, zrównoważona gospodarka leśna, rybactwo (morskie i śródlądowe, akwakultura). Uczeń/uczennica:

4)  wyjaśnia zróżnicowanie przestrzenne wskaźnika lesistości na świecie i w Polsce, przedstawia wielorakie wartości lasu oraz uzasadnia konieczność racjonalnego gospodarowania zasobami leśnymi zgodnie z zasadami zrównoważonej gospodarki leśnej i ochrony przyrody;

5)    wykazuje znaczenie przyrodnicze, społeczne i gospodarcze lasów.

 

Zakres rozszerzony:

XVIII. Problemy środowiskowe współczesnego świata: tropikalne cyklony, trąby powietrzne, sztormy, powodzie, tsunami, erozja gleb, wulkanizm, wstrząsy sejsmiczne, powstawanie lejów krasowych, zmiany klimatu, pustynnienie, zmiany zasięgu lodowców, ograniczone zasoby wody na Ziemi, zagrożenia georóżnorodności i bioróżnorodności. Uczeń/uczennica:

1) wyjaśnia powstawanie geozagrożeń meteorologicznych i klimatycznych (tropikalne cyklony, trąby powietrzne, pustynnienie, zmiany klimatu);

7) dyskutuje na temat wpływu deforestacji i innych czynników na zmiany klimatu na Ziemi oraz proponuje działania służące ograniczaniu tych zmian.

 

Metody: Miniwykład, praca w grupach, burza mózgów, BYOD (Bring your own device), czyli przynieś swoje własne urządzenie (smartfon).

 

Środki dydaktyczne i materiały: Komputer, projektor, głośniki komputerowe, tablica Celów Zrównoważonego Rozwoju ze strony https://www.un.org.pl/, smartfony lub tablety z dostępem do Internetu, strona Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych LP http://www.ckps.lasy.gov.pl/do-pobrania#.XbWx-9VCdPY, aplikacja „AR Adaptacja do zmian klimatu”, film  „Czy z Polski zniknie 75% lasów? Przebudowa lasu” http://www.lasy.gov.pl/pl/wideo/echa-lesne-tv/wideo/czy-z-polski-zniknie-75-lasow-przebudowa-lasu-oblicza-lasow-87, załączniki.

 

Formy pracy: Praca indywidualna, praca grupowa.

 

Przebieg zajęć:

Wprowadzenie

  1. Zapisz na środku tablicy hasło: zmiana klimatu. Po prawej stronie wpisz przyczyny, po lewej skutki. Następnie poproś, aby uczniowie i uczennice przez dwie minuty porozmawiali w parach o tym, co wiedzą na temat przyczyn i skutków zmiany klimatu. Każda osoba ma minutę na wypowiedź, w tym czasie druga osoba w parze tylko słucha. Odmierzaj czas. Po upływanie dwóch minut jedna osoba zapisuje na tablicy informacje o przyczynach i skutkach zmiany klimatu, o których rozmawiali uczniowie i uczennice. Spośród zapisanych na tablicy przyczyn i skutków w porozumieniu z klasą podkreśl te, które będą dotyczyły dzisiejszego tematu lekcji (5 minut).

 

Praca właściwa

Podaj uczniom i uczennicom cele lekcji. Upewnij się, że są zrozumiałe. Odczytaj pytanie kluczowe: Jak może wyglądać las w Polsce za 50 lat, jeśli nie ograniczymy skutków zmiany klimatu? Następnie zapytaj uczniów i uczennice, czy znają na nie odpowiedź, jeśli nie lub nie będzie ona prawidłowa, poinformuj, że do pytania wrócicie na koniec lekcji (2 minuty).

 

  1. Przybliż klasie dwa Cele Zrównoważonego Rozwoju. Możesz wyświetlić tablicę z Celami Zrównoważonego Rozwoju.

 

Cel 13: Podjąć pilne działania w celu przeciwdziałania zmianom klimatu i ich skutkom.

Cel 15: Chronić, przywrócić oraz promować zrównoważone użytkowanie ekosystemów lądowych, zrównoważone gospodarowanie lasami, zwalczać pustynnienie, powstrzymywać i odwracać proces degradacji gleby oraz powstrzymać utratę różnorodności biologicznej.

 

Poinformuj uczniów i uczennice o skutkach zmiany klimatu dla Polski. Następnie zapytaj, czy mają wiedzę na temat działań podejmowanych w Polsce na rzecz przeciwdziałania tej sytuacji. Wysłuchaj przykładów takich działań (5 minut).

 

Zmiana klimatu może mieć różne skutki dla Polski. W województwie łódzkim będzie to pogłębiający się problem z dostępem do wód gruntowych, utrzymująca się susza w okresie wegetacji roślin. Zagrożenie porywistymi wiatrami i ekstremalnymi opadami będzie występowało w województwie lubuskim i pomorskim. Częstsze powodzie będą obserwowane w województwie podkarpackim. Przesunięcie granic zasięgu występowania gatunków na północ przez podwyższenie temperatury spowoduje, że gatunki iglaste, dominujące w polskich lasach, zaczną wymierać, trudniej będzie im się odnawiać. Gatunki drzew, które będą dobrze się czuły w zmienionym klimacie, to jodła pospolita, buk zwyczajny, jesion wyniosły, dąb szypułkowy i dąb bezszypułkowy. Znacznie rzadziej spotkamy w Polsce sosnę zwyczajną, świerka pospolitego, modrzewia europejskiego oraz brzozę brodawkowatą. Zmiany te pociągną za sobą migracje zwierząt, zanikanie niektórych gatunków grzybów i pojawianie się nowych.

 

  1. Wyświetl film z cyklu „Oblicza lasu” pt. „Czy z Polski zniknie 75% lasów? Przebudowa lasu”. Poproś, aby uczniowie i uczennice, oglądając film, wypełnili karty pracy z załącznika nr 1. Po obejrzeniu filmu podziel klasę na czwórki i zachęć do porównania odpowiedzi na pytania. Poproś losowo wybranego ucznia lub wybraną uczennicę o odczytanie odpowiedzi. Opowiedz, że Lasy Państwowe realizują pilotażowy projekt pod nazwą „Leśne Gospodarstwa Węglowe”, polegający na poszukiwaniu działań z zakresu gospodarki leśnej, które zwiększają pochłanianie dwutlenku węgla przez lasy  (12 minut).
  2. Poproś, aby uczniowie i uczennice zainstalowali na swoich telefonach lub tabletach aplikację AR Adaptacja (aplikacja dostępna dla systemów Android i iOS) z pomocą załącznika nr 2. Po jej uruchomieniu wyjaśnij, że Lasy Państwowe realizują trzy projekty dofinansowane ze środków UE, które przyczyniają się do minimalizowania negatywnych efektów zmian klimatu. Poproś, aby uczniowie i uczennice kliknęli na ikonkę O PROJEKTACH i zapoznali się z informacjami na ich temat. Zwróć uwagę na najważniejsze założenia projektów: retencjonowanie wody na terenach nizinnych, budowa zbiorników małej retencji w górach, wybudowanie nowych dostrzegalni pożarowych i stacji meteorologicznych oraz zakup samochodów patrolowo-gaśniczych i nowoczesnego sprzętu do lokalizacji i wykrywania pożarów (6 minut).

 

Działania retencyjne – nawet polegające na budowie małych zbiorników wodnych oraz innych obiektów służących podpiętrzaniu oraz spowolnianiu szybkiego odpływu wody – mają wpływ nie tylko na lokalne ograniczenie zagrożenia powodziowego, lecz także na minimalizowanie strat powodowanych erozją wodną i suszą. Jest to istotne zwłaszcza w górach, gdzie specyficzne uwarunkowania środowiskowe oraz zmiany klimatyczne sprzyjają gwałtownym opadom deszczu, a w konsekwencji nagłym wezbraniom rzek i strumieni. Coraz częściej stanowią one zagrożenie dla zdrowia oraz życia ludzi i są przyczyną degradacji lokalnych ekosystemów.

  1. Zapoznaj klasę ze stroną Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych LP. Poproś o dobranie się w dwójki lub trójki. Każda grupa wybiera jedną grafikę. Jedna osoba ją wyświetla, druga ogląda w aplikacji. Po obejrzeniu animacji poproś, aby uczniowie i uczennice porozmawiali o tym, w jaki sposób dane rozwiązanie pomaga w ograniczaniu skutków zmiany klimatu. Każda grupa zapisuje na tablicy jedno rozwiązanie. Podsumuj krótko zapisane możliwości (10 minut).

 

Podsumowanie

Na zakończenie wróć do pytania kluczowego: Jak może wyglądać las w Polsce za 50 lat, jeśli nie ograniczymy skutków zmiany klimatu? Pozwól na swobodne wypowiedzi (5 minut).

 

Praca domowa do wyboru

  1. Zapoznaj się z artykułem „Znaki zapytania” i przygotuj trzyminutową wypowiedź, w której uwzględnisz inne niż poznane na lekcji skutki zmian klimatu dla lasów w Polsce. https://issuu.com/lasypanstwowe/docs/echa_le_ne_2_2019/46
  2. Wyszukaj w Internecie leśne gatunki roślin zielnych, krzewów, grzybów i zwierząt, które ucierpią na skutek zmian klimatu w Polsce, podaj po trzy gatunki z każdej grupy.

 

Źródła:

 

Materiały do pobrania