Ustawa o lasach stała się nowym fundamentem leśnictwa
29 lat temu Sejm uchwalił ustawę o lasach. Ten akt prawny był odpowiedzią na nowe otoczenie gospodarcze, w którym znalazły się Lasy Państwowe. Regulacje jednak objęły wszystkie lasy w kraju, bez względu na formę własności.
Rosnące bezrobocie, szalejąca inflacja i zamykanie kolejnych zakładów pracy. Tak wyglądała rodząca się transformacja lat 90. w Polsce. Konieczne były szybkie kroki, by dostosować do nowych warunków państwową administrację oraz przedsiębiorstwa. Tak było też w przypadku Lasów Państwowych.
Uchwalona w 1991 r. ustawa miała na celu szybkie uporządkowanie Lasów Państwowych. Wprowadzała ona w strukturze organizacyjnej Lasów dość istotne zmiany. Z tą datą Lasy Państwowe traciły osobowość prawną, okręgowe zaś zarządy LP status przedsiębiorstw, z kolei Naczelny Zarząd LP został przekształcony w Dyrekcję Generalną LP. Ponadto poza państwowym gospodarstwem leśnym znalazły się przedsiębiorstwa i jednostki do zadań szczególnych: Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej, przedsiębiorstwa naprawy taboru leśnego, Przedsiębiorstwo Zaopatrzenia Technicznego Leśnictwa, Biuro Studiów i Projektów LP oraz Instytut Badawczy Leśnictwa.
Artykuł 32 ustawy mówił, że Lasy Państwowe są „jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej”, a w ich skład wchodzą: Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych, regionalne dyrekcje Lasów Państwowych (w miejsce dotychczasowych OZLP) oraz nadleśnictwa. W pewnym stopniu było to nawiązanie do przedwojennej struktury organizacyjnej.
Następny artykuł ustawy mówił, że „Lasami Państwowymi kieruje dyrektor generalny przy pomocy dyrektorów regionalnych dyrekcji LP” oraz że „powołuje go i odwołuje Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa”.
W ten sposób powstało Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe. Jednostka zajmująca się hodowlą lasu oraz ochroną przyrody. Ważnym punktem jest niezależność finansowa LP, co miało uniezależnić Lasy od zakusów polityków, którzy chcieliby drenować budżet. W zamian LP miało się samofinansować - co w reformowanej Polsce było rzadkością.
Niezwykle ważnym rozwiązaniem było utworzenie funduszu leśnego – mechanizmu wyrównywania niedoborów w jednostkach, które z racji specyficznych warunków prowadzenia gospodarki leśnej nie są w stanie pokryć kosztów własnymi przychodami.
Wiele zapisów w ustawie okazało się jednak nietrafionych. Już w 1992 r. mówiło się o nowelizacji ustawy. Decyzją ówczesnego szefa resortu 6 stycznia 1994 r. zostały powołane cztery zespoły robocze: do spraw ustawy, gospodarki finansowej, statutu Lasów Państwowych oraz Służby Leśnej. Znowelizowana ustawa weszła w życie w 1997 r.
Ustrojowa dla krajowego leśnictwa ustawa z 1991 r. wyzwoliła prorynkową transformację w Lasach Państwowych. Ostatecznie odeszły one od modelu typowego dla wielkich, „samowystarczalnych”, socjalistycznych przedsiębiorstw państwowych. Z molocha zatrudniającego w 1990 r. 104 tys. ludzi Lasy Państwowe przeobraziły się w nowoczesną firmę z niespełna 26 tys. pracowników pod koniec 2016 r. Ci, którzy odeszli z LP, w większości założyli własne firmy świadczące usługi leśne, liczące się na lokalnych rynkach pracy. Te niełatwe zmiany dokonały się de facto własnym kosztem Lasów Państwowych, w spokoju społecznym, bez protestów pracowniczych.
