Renowacja Wykusu

Wykus to miejsce szczególne w skali kraju, niezwykłe za sprawą dziedzictwa historycznego, położone na terenie Nadleśnictwa Suchedniów. W ramach ministerialnego programu „Miejsca pamięci i trwałe upamiętnienia w kraju” wykonano renowację kompleksu miejsc pamięci żołnierzy Armii Krajowej na Wykusie.
15.06.2021 | Dorota Święcka, RDLP w Radomiu

Wykus to miejsce szczególne w skali kraju, niezwykłe za sprawą dziedzictwa historycznego, położone na terenie Nadleśnictwa Suchedniów. W ramach ministerialnego programu „Miejsca pamięci i trwałe upamiętnienia w kraju” wykonano renowację kompleksu miejsc pamięci żołnierzy Armii Krajowej na Wykusie.

Prace remontowe zrealizowano z inicjatywy Miasta Gminy Bodzentyn, Stowarzyszenia Siekierno Nasza Ojczyzna oraz Nadleśnictwa Suchedniów. Wniosek złożono w ramach konsultacji ze Środowiskiem Świętokrzyskich Zgrupowań Partyzanckich Armii Krajowej „Ponury” - „Nurt”. Fundusze w wysokości prawie 30 tys. zł gmina otrzymała z Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w ramach programu „Miejsca pamięci i trwałe upamiętnienia w kraju”, którego celem jest wspieranie samorządów w opiece i dbaniu o najważniejsze miejsca pamięci narodowej. Realizacja całości zadania wyniosła blisko 40 tys. zł.

Rezerwat Wykus ustanowiono w celu ochrony wielogatunkowych zbiorowisk roślinnych i dla zachowania w niezmienionej formie terenu zgrupowania oddziałów partyzanckich mjr Jana Piwnika „Ponurego".

Podczas prac odnowiono ogrodzenie i cztery mogiły żołnierzy Armii Krajowej (Ludmiły Bożeny Stefanowskiej ps. „Zjawa”, Mariana Cieśli ps. „Mietek”, Tadeusza Lange ps. „Szyling”, grupy Jana Kosińskiego ps. „Jacek”), pomnik żołnierzy Grupy Warszawskiej, odnowiono krzyże, dach nad ołtarzem polowym, a wokół kapliczki położono kostkę brukową. Oczyszczono elementy betonowe i kamienne. Naprawiono mostki, kładki, barierki oraz umieszczono tabliczki informacyjne.

W okresie II wojny światowej w rejonie obecnego rezerwatu przyrody stacjonowali partyzanci. Swój obóz zorganizował tu mjr Jan Piwnik „Ponury", dowódca świętokrzyskich zgrupowań partyzanckich AK. Niemcy w 1943 r. trzykrotnie organizowali obławy na Wykusie. Z dwóch, które miały miejsce 20 lipca i 17 września 1943 r., zgrupowania partyzantów wyszły zwycięsko, zadając napastnikom znaczne straty. Trzecia obława położyła kres działalności obozowiska Wykus.

Ku czci poległych w walce o Ojczyznę, w miejscu dawnego obozu, 15 września 1957 r. odsłonięto kapliczkę z obrazem Matki Boskiej Bolesnej. Z czasem na jej ścianach umieszczono 123 pseudonimy poległych żołnierzy. Kapliczka otoczona jest murem, na którym obecnie zamontowano kilkaset tabliczek z nazwiskami żołnierzy zgrupowań „Ponurego" i „Nurta". Każdego roku, w drugą sobotę czerwca, na Wykusie organizowane są uroczystości upamiętniające poległych żołnierzy Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury".