Zakończono remont stawów w Niwach Daleszyckich

Po kilku miesiącach napraw stawy w Niwach na terenie radomskiego Nadleśnictwa Daleszyce odzyskały pełną funkcjonalność.
07.07.2021 | Paweł Kosin, Nadleśnictwo Daleszyce

Po kilku miesiącach napraw stawy w Niwach na terenie radomskiego Nadleśnictwa Daleszyce odzyskały pełną funkcjonalność.

Daleszyccy leśnicy wyremontowali skarpy oraz groble oddzielające poszczególne zbiorniki, które zostały zniszczone przez potężną falę powodziową w maju 2018 r. Zyskały one nową wzmocnioną konstrukcję oraz rozwiązania pozwalające na przelewanie się wody w chwili nagłego wezbrania.

Obiekt małej retencji nizinnej znów gromadzi wodę, zatrzymując ją w ekosystemie leśnym, dzięki czemu stabilizuje stosunki wodne na znacznie większej niż sam zajmuje powierzchni. Przede wszystkim korzysta na tym przyroda.

Nadleśnictwo Daleszyce jest jednym z blisko 200 nadleśnictw – beneficjentów pierwszej edycji projektu „Zwiększanie możliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w ekosystemach leśnych na terenach nizinnych" zwanego w skrócie małą retencją nizinną. Działania te realizowane były w ramach programu Infrastruktura i środowisko – jednego z największych programów inwestycyjnych prowadzonych przez Lasy Państwowe z zaangażowaniem środków Unii Europejskiej.

W ramach projektu zrealizowane zostało przedsięwzięcie polegające na remoncie zbiorników retencyjnych (czterech stawów śródleśnych o łącznej powierzchni 2,55 ha) zlokalizowanych na terenie leśnictwa Sieraków.

Historia tych zbiorników sięga czasów II wojny światowej, gdy na potrzeby funkcjonującego w Lasach Cisowskich niemieckiego tartaku parowego, spiętrzono wodę w jednym zbiorniku, wykopanym w ciągu strumienia o mało wyszukanej nazwie Dopływ, płynącej przez rozległy kompleks leśny i stanowiącym dopływ Belnianki.

Staw ten przetrwał działania wojenne i zniszczenie urządzeń tartaku przez wojska radzieckie. W latach siedemdziesiątych XX wieku zbiornik odmulono i poszerzono, a następnie włączono w kompleks nowo wybudowanych trzech kolejnych zbiorników stanowiących system paciorkowy stawów.

Ideą powstania tych zbiorników było stworzenie gospodarstwa rybackiego, inicjatorem ich utworzenia był Urząd Wojewódzki w Kielcach, który po kilku latach przejął prowadzenie gospodarstwa od Lasów Państwowych. Jednak hodowla ryb okazała się mało dochodowa. Dużym problemem było kłusownictwo miejscowej ludności oraz właściwości wody – zażelazionej i słabo się nagrzewającej.

Po latach z powodu braku remontów, zbiorniki ulegały stopniowej degradacji i ostatecznie utraciły swoje znaczenie. Po odzyskaniu terenu przez Lasy Państwowe funkcjonowały jako śródleśne zbiorniki bez funkcji hodowlanej, stopniowo wypłycały się i zarastały roślinnością szuwarową. W połowie lat 90. XX wieku groble zostały przerwane przez powódź, co dodatkowo obniżyło lustro wody.

W 2008 r. po przystąpieniu przez Nadleśnictwo Daleszyce do programu małej retencji nizinnej podjęto przygotowania do remontu, a dzięki udanej aplikacji do programu udało się odtworzyć system paciorkowego połączenia części obiektu i połączeniu ich za pomocą śluz.

Główną ideą przyświecającą leśnikom była retencja wody w ekosystemie i wzmocnienie różnorodności biologicznej poprzez stworzenie dogodnych warunków do rozrodu i bytowania gatunków związanych ze środowiskiem wodnym.

Dzięki temu po oddaniu do użytku i napełnieniu w 2013 r., systemu zbiorników, na terenach leśnych zmagazynowano dodatkowo nawet ponad 40 tys. m3 wody. Pozwoliło to na podniesienie poziomu wód gruntowych i poprawę stosunków wodnych na rozległym obszarze wokół stawów.

Umocnienia skarp i groble wykonano, zgodnie z projektem, z kruszywa. Wyremontowana inwestycja dzięki użyciu naturalnych materiałów szybko się wtopiła w otoczenie. Zbiornik stał się cenną oazą różnorodności, przyciągającą nie tylko ptactwo, ale i liczną gamę gatunków płazów i ssaków.

Niestety podczas niespotykanej nawałnicy jaka przeszła nad Pasmem Cisowskim w maju 2018 r. i fali powodziowej sięgającej aż 5 metrów, zbiorniki uległy dużym zniszczeniom, groble z przepustami zostały rozerwane przez napierającą wodę. W efekcie znacznie ograniczyły możliwości zatrzymywania wody.

W 2019 r. nadleśnictwo częściowo wyremontowało groblę i przepust, dzięki czemu swoją funkcję spełniało dwa z systemu czterech stawów. Jednocześnie podjęto prace projektowe remontu całego obiektu, uwzględniające nowe założenia dotyczące zabezpieczenia zbiorników przed tego typu zjawiskami. Udało się również uzyskać środki z ubezpieczenia obiektu.

Jesienią 2020 r. rozpoczęto prace kompleksowe, których efektem jest obecny kształt i pełna funkcjonalność obiektu.

Do stawów w Niwach można dotrzeć zbaczając z niebieskiego szlaku turystycznego Chęciny – Łagów, odbijając od szlaku na brukowaną drogą leśną łączącą wsie Niwy i Niwki Daleszyckie. Rowerem dotrzeć do stawów można również drogami leśnymi od Makoszyna, Widełek, Sierakowa i Niw, właśnie przy nich znajduje się ważny węzeł dróg leśnych.

W pobliżu stawów znajdują się także ruiny niemieckiego tartaku z czasów II wojny światowej, pozostałości nasypu i mostki kolejki wąskotorowej. Przy czwartym zbiorniku jest również obelisk upamiętniający wizytę marszałka Józefa Piłsudskiego w Daleszycach. Obelisk znajduje się przy dawnej leśniczówce stanowiącej dziś obiekt edukacyjny Świętokrzyskich i Nadnidziańskich Parków Krajobrazowych.