Restytucja jarzęba brekinii

Brekinia (inaczej brzęk lub bereka) jest jednym z bardziej zagrożonych gatunków drzew leśnych w Polsce - umieszczona została na polskiej czerwonej liście w kategorii NT (bliski zagrożenia). Podlega ochronie gatunkowej.
29.05.2020 | Ewa Simonowicz-Woźniewicz, rzecznik w Nadleśnictwie Resko

Brekinia (inaczej brzęk lub bereka) jest jednym z bardziej zagrożonych gatunków drzew leśnych w Polsce - umieszczona została na polskiej czerwonej liście w kategorii NT (bliski zagrożenia). Podlega ochronie gatunkowej.

Nadleśnictwo Resko (RDLP w Szczecinie) jest jednym z wielu w Polsce prowadzących długofalowy program restytucji brekinii w ramach „Regionalnego programu ochrony i restytucji jarzębu brekinii Sorbus torminalis na obszarze działania RDLP w Szczecinie na lata 2016-2030”. W bieżącym roku nadleśnictwo wysadziło 500 sztuk brzęka, wyhodowanego w Nadleśnictwie Rokita. Poprzednio, tak samo liczną partię (500 sztuk) wysadzono w 2018 roku (pochodziła z Nadleśnictwa Syców). Docelowo na terenie Nadleśnictwa Resko ma zostać wysadzonych 2500 sztuk tego gatunku.

Rozmiar prac przewidzianych „Regionalnym programem…” przewiduje posadzenie 42,4 tys. sztuk sadzonek jarzęba brekinii, w 19 nadleśnictwach RDLP w Szczecinie. Dotychczas posadzonych zostało 12,11 tys. szt. brekinii.

Brekinia znajduje się pod ścisłą ochroną gatunkową. Najlepiej czuje się w miejscach nasłonecznionych, na żyznych siedliskach w towarzystwie dębów, lip i grabów. Jako jedyny rodzimy jarząb osiąga wysokość dwudziestu (a rekordziści ponad trzydziestu) metrów, dorastając do górnego piętra drzewostanu. Kwiaty pojawiają się na przełomie maja i czerwca.

Jarząb brekinia zaczyna owocować dopiero w wieku 15 lat. Od tego czasu owoce pojawiają się co 3 lata we wrześniu i są chętnie spożywane przez ptaki. W czasach głodu były wykorzystywane jako substytut mąki, ponadto niegdyś wytwarzano z nich konfitury i nalewki (stosowane w szczególności na uciążliwe biegunki). Nasiona przelegują w glebie ponad rok – to jeden z powodów, dla których drzewo to niemal wyginęło. Nie sprzyjało mu również użytkowanie lasów na dużych zrębach zupełnych, na których zwarte młodniki sosnowe i świerkowe tłumiły spontanicznie pojawiające się siewki wymagające dużej ilości światła.

Brekinia naturalnie występuje w południowej, środkowej i zachodniej Europie, na Kaukazie i w Azji Mniejszej, Iranie oraz w północnej Afryce. W Polsce osiąga północno-wschodnią granicę zasięgu. Linia zasięgu bierze początek na wschód od ujścia Wisły, przebiega przez Wielkopolskę i Śląsk na południe. Występuje też koło zapory w Rożnowie. Ze względu na rzadkie występowanie jest rośliną objętą prawną ochroną.

Wprowadzone w ramach programów restytucji kępy tego gatunku mają umożliwiać wzajemne zapylanie się i naturalne rozprzestrzenianie w środowisku.