Nowe pokolenie żubrów zwiększa polską populację
Zagroda w Krajewie, w Kopnej Górze na Podlasiu, w Mucznem w Bieszczadach – z całej Polski spływają informacje o nowo narodzonych cielętach. Młode po urodzeniu może ważyć od 16 do około 30 kg. Już w ciągu 30 minut po porodzie potrafi wstać i podążać za samicą. Czas narodzin zaczyna się w maju i trwa aż do końca wakacji.
Krowy mają zazwyczaj jedno cielę. W Księdze Rodowodowej Żubrów odnotowano dotychczas zaledwie 7 przypadków urodzenia bliźniąt. To intensywny i mocno stresujący czas dla opiekunów leśnych. Nie każda bowiem ciąża kończy się happy endem, a żubry, jako dzikie zwierzęta, nawet te trzymane w zagrodach, są nieprzewidywalne i pozostają dzikie. Podobnie jak u innych gatunków, tak u żubrów zdarzają się niepowodzenia – tak jak w zagrodzie w Krajewie, w Nadleśnictwie Dwukoły, kiedy najstarsza żubrzyca urodziła zdrowe cielę, ale nie miała mleka i nie mogła go wykarmić. Mimo usilnych prób opiekunów, żubrzyca nie dała sobie odebrać noworodka, by dać nam szansę wykarmienia go z butelki. Ostatecznie cielę padło z głodu. W innych częściach Polski zdarzały się sytuacje przypadkowego zadeptania cielaka przez stado albo narodziny martwego noworodka.
Śmierć cieląt jest częścią żubrzej codzienności, a podobne przypadki pojawiają się co roku w całej Polsce. - Statystycznie co roku około 10% cieląt pada niedługo po urodzeniu – najczęściej po 2–7 dniach. Wśród nich są też takie, które rodzą się martwe. Przykładowo, w 2023 roku urodziło się w hodowlach zamkniętych na całym świecie 279 żubrów, z czego 33 padły w tym samym roku – mówi Małgorzata Bołbot z Białowieskiego Parku Narodowego, sekretarz Redakcji Księgi Rodowodowej Żubrów. - Każda taka sytuacja, mimo przykrego charakteru, jest dla naukowców i opiekunów cenną porcją wiedzy i doświadczenia, a w efekcie wzbogaca naukę o kolejne ważne wnioski do badań nad biologią tego gatunku – podsumowanie Małgorzata Bołbot. Pomimo tego, ostateczny bilans jest na plus i niezmiennie od lat w Polsce przybywa żubrów.
Nadawanie imion żubrom w hodowlach rządzi się ściśle określonymi regułami. Pierwsze dwie litery imion są literami rozpoznawczymi hodowli (w zagranicznych hodowlach czasami pierwsze trzy). W Polsce żubry, których imiona zaczynają się na PL– pochodzą z hodowli w Pszczynie i oboje rodzice mają imiona rozpoczynające się na PL (Np. Planet, Plisch); PO– pochodzą z innych ośrodków w Polsce (np. Pomruk, Popas); KA– zostały odłowione ze stada wolnościowego i włączone do hodowli zamkniętej; PU– mają wszystkie osobniki linii nizinno-kaukaskiej. Nadawanie imion jest coraz trudniejsze, bo na liście polskich żubrów znajduje się ponad 2 tysiące pozycji.
Wiele nadleśnictw co roku organizuje konkursy na nadanie imienia młodym żubrom. Informacje o konkursach można znaleźć na stronach nadleśnictw na Facebooku.
W zagrodach pokazowych prowadzonych przez Lasy Państwowe turyści mają możliwość obserwowania żyjących tam żubrów, także brykających młodych, które poznają świat u boku dorosłych osobników. Należy jednak pamiętać, że w każdej zagrodzie, ze względu na bezpieczeństwo zwierząt i ich komfort, obowiązuje zasada zachowania ciszy. Pamiętajmy też, że pod żadnym pozorem nie wolno dokarmiać zwierząt.
Ostateczną liczbę nowonarodzonych żubrów poznamy dopiero pod koniec roku.
Opieka nad żubrami w zagrodach i stały monitoring zwierząt żyjących na wolności to tylko część działań podejmowanych przez leśników w ramach czynnej ochrony żubra. Aktualnie Lasy Państwowe są zaangażowane w trzy duże projekty ochrony tego gatunku: „Zarządzanie migracją żubra we wschodniej Polsce” finansowany w części z Funduszy Europejskich dla Polski Wschodniej oraz „Pod parasolem żubra” i „Szlakiem żubra przez Polskę Wschodnią” finansowane w części z Funduszy Unijnych dla Polski Wschodniej i NFOŚiGW, a realizowane w ścisłej współpracy ze Szkołą Główną Gospodarstwa Wiejskiego.
Zapraszamy wszystkich w niedzielę, 29 czerwca 2025, do Nadleśnictwa Celestynów, gdzie będzie można zobaczyć wystawę poświęconą żubrom i posłuchać wykładu prof. Wandy Olech na temat biologii i ochrony tego gatunku. W lipcu wystawa zostanie przeniesiona do Nadleśnictwa Białowieża, gdzie będzie można ją oglądać przez całe wakacje. Zapraszamy!
Więcej o projektach:
„Szlakiem żubra przez Polskę Wschodnią”: https://www.sggw.edu.pl/projekty-unijne/szlakiem-zubra-przez-polske-wschodnia/
„Zarządzanie migracją żubra we wschodniej Polsce”: https://projekty-rozwojowe.lasy.gov.pl/en/zarzadzanie-migracja-zubra
„Pod parasolem żubra” https://parasol.wisent.org/
