Niedźwiedzie na Podkarpaciu – informacje dla turystów

Na Podkarpaciu żyje ponad 200 niedźwiedzi, to 90 proc. krajowej populacji tego drapieżnika - szacują leśnicy z tamtego regionu. W niektórych miejscach na Podkarpaciu może przydarzyć się turystom spotkanie z niedźwiedziem, prawdziwym władcą karpackiego lasu.
16.02.2018 | Jerzy Kaleta, RDLP w Krośnie

Na Podkarpaciu żyje ponad 200 niedźwiedzi, to 90 proc. krajowej populacji tego drapieżnika - szacują leśnicy z tamtego regionu. W niektórych miejscach na Podkarpaciu może przydarzyć się turystom spotkanie z niedźwiedziem, prawdziwym władcą karpackiego lasu.

Dla zapewnienia jak najlepszych warunków niedźwiedziom w lasach Podkarpacia, leśnicy podejmują rozmaite działania: zostawiają do naturalnej śmierci stare jodły z potężnymi dziuplami, gdyż – jak stwierdzono – ponad połowa niedźwiedzic wykorzystuje je na założenie gawry.

Pielęgnuje się też stare okazy drzew owocowych ze zdziczałych sadów w nieistniejących bieszczadzkich wsiach, gdyż jabłka i gruszki stanowią przysmak tych zwierząt. Wieszane są tablice o treści „Zakaz wstępu, ostoja zwierzyny”, gdyż niedźwiedzie muszą mieć  bezwzględny spokój.

Warto wiedzieć, że bieszczadzkie niedźwiedzie wcale nie przesypiają całej zimy. Kładą się w swych gawrach tylko w okresach tęgich mrozów i przy wysokiej pokrywie śniegu.

Na przełomie stycznia i lutego w gawrach przychodzą na świat młode niedźwiadki, które przez okres zimy są karmione mlekiem matek. Spędzą ten czas w gawrze  i dopiero wiosną wyjdą na pierwsze spacery. Młode niedźwiedzie nie wychylają  się w tym czasie z ciepłej gawry, stąd rzadkością są obserwacje takich maluchów.

Tuż po urodzeniu młode misie ważą zaledwie 350-700 gramów, ale wiosną potrafią już niezdarnie biegać i bawić się pod czujnym okiem matki. W ciągu kilku miesięcy osiągają wagę ok. 25 kg. Po zejściu śniegu niedźwiedzice wyprowadzają młode na pierwsze spacery.

Ponieważ populacja niedźwiedzi jest coraz liczniejsza, w ostatnich latach dochodzi do wielu spotkań człowieka z drapieżnikiem, zazwyczaj wówczas, gdy człowiek narusza jego terytorium. Spotkania takie często kończy się to obrażeniami zadanymi człowiekowi.

Liczebność niedźwiedzi w lasach Podkarpacia w latach 1950-2017

        Rok        Liczba osobników

  • 1950       1
  • 1970      20
  • 1995      50
  • 2000      96
  • 2005      110
  • 2010      120
  • 2013      150
  • 2017      200

 

Niedźwiedzie są szczególnie drażliwe wiosną, zaraz po przebudzeniu. Wielokrotnie z tymi drapieżcami spotykają się leśnicy. Niektórzy traktują je jak dobrych znajomych, ale przestrzegają przed wchodzeniem im w drogę:

– W razie spotkania z niedźwiedziem nie wpadajcie w panikę, nie uciekajcie raptownie, zacznijcie głośno mówić, śpiewać czy też klaskać w dłonie. Zatrzymajcie się w miejscu, możecie też unieść ręce ponad głowę. Jeżeli niedźwiedź nie zniknie w lesie lub zaroślach wycofajcie się spokojnie – doradzają leśnicy, którzy już wielokrotnie spotykali się z niedźwiedziami, zawsze wychodząc z tych spotkań bez szwanku. – Jeśli jest on bardzo blisko, trzeba rzucić się twarzą do ziemi i osłonić dłońmi głowę. Leżącego zazwyczaj zwierzę nie atakuje.

Niedźwiedzie są bardzo aktywne jesienią, kiedy intensywnie żerują i obrastają w tłuszcz. Zdarza się, że niedźwiedzie korzystają z okazji do żerowania stworzonych przez człowieka i zjadają resztki zostawione na szlaku lub buszują w śmietnikach. Żeby przeciwdziałać takim sytuacjom, leśne kosze na śmieci są zabezpieczane przed drapieżnikami.

Leśnicy sadzą też drzewka owocowe, wyhodowane z nasion starych miejscowych odmian. Tylko w latach 2009-2013 posadzono na ponad 10 hektarach 1100 jabłoni, gruszy i czereśni.

Przeprowadzono też rewitalizację dawnych sadów na łącznej powierzchni 43 ha, rozsianych obecnie po lasach, a zabiegom pielęgnacyjnym poddano 3600 starych drzew. Wszystko po to, aby niedźwiedzie nie musiały szukać łatwego żeru po śmietnikach.

Jak nie spotkać niedźwiedzia i co zrobić, gdy się już na niego natkniemy – poradnik

Niedźwiedzie (nawet te szukające pożywienia po turystach) zazwyczaj unikają człowieka, ale do spotkania może dojść. Aby spotkanie takie było bezpieczne i pozostało miłym wspomnieniem z górskiej wycieczki, a nie zakończyło się uszczerbkiem na zdrowiu, należy zachować kilka podstawowych zasad:

żeby nie spotkać niedźwiedzia:

  • przed wyjściem w góry należy sprawdzić, czy ze względu na niedźwiedzie zamknięte są jakieś szlaki oraz unikać przebywania w rejonie występowania niedźwiedzi po zmroku;
  • nie chodzić po zmroku samemu, niedźwiedzie unikają grup ludzi, szczególnie głośno rozmawiających;
  • nie wchodzić w gęste zarośla (młodniki, uprawy), gdzie mogą przebywać niedźwiedzie, gdzie nie mamy szans na wcześniejsze zauważenie zwierzęcia, a ono na zauważenie nas;
  • jedzenie powinno być szczelnie zapakowane, aby jego zapach nie skusił niedźwiedzia;

gdy spotkasz niedźwiedzia:

  • należy oddalić się w sposób cichy i spokojny – NIE NALEŻY UCIEKAĆ, ABY NIEDŹWIEDŹ NIE POTRAKTOWAŁ CIĘ JAK ZDOBYCZ!Nie należy także wchodzić na drzewo, niedźwiedź robi to znacznie lepiej;
  • szczególnie ostrożnie należy się wycofać, jeśli natrafimy na młode niedźwiadki, samica w ich obronie może być bardzo niebezpieczna;
  • nie wolno karmić niedźwiedzi, ani zostawiać resztek jedzenia, opakowań, które mogą je zainteresować, gdyż niedźwiedzie szczególnie niebezpieczne są podczas żerowania;
  • nie wolno zbliżać się do niedźwiedzia, np. aby zrobić zdjęcia czy sfilmować go. Błysk flesza lub ostre oświetlenie latarką może go rozdrażnić;
  • jeśli staniesz z niedźwiedziem oko w oko, należy delikatnie rozpiąć pas biodrowy plecaka, aby w razie czego móc go zrzucić – może zainteresuje się nim. NIE RÓB GWAŁTOWNYCH RUCHÓW, kontroluj jego zachowanie (nie patrz mu w oczy);
  • jeśli niedźwiedź obserwuje cię i ma uszy położone do tyłu, NAWET NIE RUSZAJ SIĘ! powoli wycofuj się. Jeżeli jesteś z dziećmi, zwracaj uwagę na ich zachowanie;
  • jeśli jednak niedźwiedź nie straci zainteresowania tobą, delikatnie połóż się na ziemi, podkurcz nogi, osłoń rękoma szyję i twarz – w większości przypadków niedźwiedź zostawi Cię w spokoju – w najgorszym razie powinien najwyżej podrapać.

* Informator powstał przy współpracy Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krośnie, Wydziału Środowiska i Rolnictwa PUW oraz Wojewódzkiego Inspektoratu Weterynarii