Ssaki naszych lasów

(etap edukacyjny: klasy 4-6 szkoły podstawowej)
05.06.2020

(etap edukacyjny: klasy 4-6 szkoły podstawowej)

Plan lekcji

  1. Przedstawienie tematu lekcji.
  2. Zapoznanie się uczniów z opisami ssaków w Leśnotece.
  3. Wyjaśnienie przez nauczyciela zadań z karty pracy.
  4. Samodzielna praca uczniów.
  5. Prezentacje.
  6. Podsumowanie.

Przebieg lekcji

  1. Przedstawienie tematu lekcji

Nauczyciel informuje uczniów o tym, że podczas lekcji poznają kilka ssaków leśnych. Opowiada, że w lasach Polski żyje ok. 270 gatunków kręgowców, w tym blisko 70 gatunków ssaków. Różnią się znacznie rozmiarami i masą ciała. Do najmniejszych należy ważąca kilka gramów ryjówka malutka. Największym i najcięższym jest żubr, osiągający masę do 900 kg.

  1. Zapoznanie się uczniów z opisami ssaków w Leśnotece

Nauczyciel proponuje, aby uczniowie w ciągu 20 minut zapoznali się z tematem, czytając charakterystyki ssaków opisanych w Leśnotece.

Następnie rozmawia z uczestnikami zajęć o zwierzętach żyjących w lasach. Proponuje bardziej szczegółowe poznanie kilku z nich.

  1. Wyjaśnienie przez nauczyciela zadań z karty pracy

Nauczyciel podkreśla, że uczniowie będą pracować w grupach i wszystkie zadania należy wykonywać wspólnie. Następnie wyjaśnia zadania wyszczególnione w karcie pracy.

Zadanie 1.

Zadaniem uczniów jest złożenie i przyklejenie we wskazanym miejscu sylwetki ssaka oraz wpisanie jego nazwy.

Zadanie 2.

Zadaniem uczniów jest wklejenie cech ssaka we wskazanym miejscu oraz wskazanie kartki z cechą do niego niepasującą.

Zadanie 3.

Zadaniem uczniów jest wklejenie we wskazanym miejscu kartki z cechą niepasującą do ssaka i stwierdzenie, do jakiego ssaka ona pasuje.

Zadanie 4.

Zadaniem uczniów jest przygotowanie prezentacji na temat ssaka. Informacje mogą znaleźć na Leśnym Wortalu Edukacyjnym oraz w przewodniku Zwierzęta.

Nauczyciel prosi, aby w przygotowaniu oraz podczas prezentacji udział brali wszyscy uczniowie. Podkreśla, że prezentacja nie ma polegać na odczytaniu informacji o ssaku, lecz należy wybrać informacje najważniejsze i przedstawić je w taki sposób, aby koledzy z innych grup z uwagą słuchali.

  1. Samodzielna praca uczniów

Uczniowie pracują w grupach samodzielnie. Nauczyciel podchodzi kolejno do grup i w razie potrzeby pomaga. Doradza również sposób prezentacji – zachęca do odegrania scenek dramowych, do prezentacji w formie wywiadu (np. wywiad babci z wilkiem „Zanim mnie zjesz, chcę cię bliżej poznać”)…

  1. Prezentacje uczniów

Grupy kolejno prezentują swojego ssaka. Po każdej prezentacji uczniowie mają czas na zadawanie pytań. Nauczyciel uzupełnia wypowiedzi, podkreślając rolę ssaka w lesie:

Bóbr europejski

Działalność inżynieryjna bobrów może powodować zalewanie dróg, upraw, niszczenie grobli.

Dzik

Zjadając duże ilości spoczywających w glebie owadów oraz larw i poczwarek, dzik ogranicza ich liczebność, co wpływa niekiedy hamująco na dalszy rozwój masowo pojawiającego się szkodnika. Zjada również myszowate, które również potrafią wyrządzać szkody w lesie.

Sarna

Jest zwierzęciem roślinożernym – potrafi wyrządzać szkody na uprawach, zgryzając pączki i pędy. Jest zwierzęciem łownym – dostarcza dziczyzny.

Wilk

Jest czynnikiem naturalnej selekcji i redukcji jeleniowatych. Występując w nadmiarze, może wyrządzać szkody zarówno wśród zwierząt leśnych, jak i w inwentarzu domowym.

Łoś

Dobrze pływa, potrafi nawet nurkować. Gdy jest głodny, nagina i łamie drzewka racicami, by dostać się do ich smakowitych wierzchołków.

  1. Podsumowanie

Podczas podsumowania nauczyciel dziękuje uczniom za przygotowane prezentacje. Opowiada im o szóstym ssaku, budzącym wiele emocji – NIETOPERZU np. Mopku.

Nietoperze są zwierzętami nocnymi. Podczas polowania posługują się echolokacją. Sygnał o wysokiej częstotliwości wysyłany przez nietoperza odbija się od znajdujących się na drodze przedmiotów i wraca do zwierzęcia w postaci echa. Czas, jaki upływa od wysłania sygnału do odebrania echa, jest dla nietoperza wskazówką, w jakiej odległości od niego znajduje się dany przedmiot. Nauczyciel proponuje uczniom zabawę:

  1. Jeden uczeń będzie nietoperzem. Należy zasłonić jego oczy szarfą.
  2. Troje uczniów będzie ćmami.
  3. Pozostali uczniowie stoją w kręgu. Jego wnętrze jest terenem polowania.
  4. Zadaniem „nietoperza” jest upolowanie uciekających „owadów”. Powinien to zrobić tak, jak odbywa się to w naturalnym środowisku, czyli za pomocą echolokacji. W tym celu „nietoperz” wysyła sygnał – krótki okrzyk HOP. Obowiązkiem uczniów ciem jest odpowiedzieć na sygnał – zawołać „ĆMA”.
  5. Nauczyciel podkreśla, że ćmy muszą odpowiadać na sygnał nietoperza. Nie mają wyboru, jest to przecież echo.
  6. Nauczyciel wyjaśnia, że im częściej „nietoperz” będzie wysyłały sygnał, tym łatwiej będzie upolować „ćmę”. W rzeczywistości nietoperze faktycznie podczas zbliżania się do ofiary znacznie zwiększają częstotliwość wysyłanych dźwięków, co pozwala na bardzo dokładną lokalizację owada.

Po skończeniu gry nauczyciel wyjaśnia, że niektóre ćmy potrafią usłyszeć ultradźwięki, którymi posługują się polujące nietoperze. Uciekają, lecąc zygzakiem lub spadając w dół niczym kamień.

Nauczyciel wyjaśnia, że nietoperze są ssakami owadożernymi i odgrywają znaczącą rolę w ograniczaniu liczebności nadmiernie rozmnożonych owadów. Dlatego w celu zwiększenia liczebności nietoperzy leśnicy rozwieszają dla nich specjalne schrony wykonane z desek.

Pobierz scenariusz wraz z załącznikami:

Autor scenariusza:

  • Hanna Będkowska

Cele kształcenia:

  • Wiadomości: Uczeń charakteryzuje wybrane ssaki leśne.
  • Umiejętności: Uczeń ocenia rolę ssaków w lesie.

Cele wychowania:

  • Postawy i przekonania: Uczeń zastanawia się nad znaczeniem nietoperzy w lesie.

Metody nauczania:

  • metoda kierowania samodzielną pracą uczniów;
  • metoda poszukująca (pogadanka);
  • metoda podająca (opowiadanie i opis).

Formy nauczania

  • lekcja – zajęcia edukacyjne (zmiana roli nauczyciela – z osoby przekazującej wiedzę w osobę wspomagającą uczenie się uczniów).

Czas trwania zajęć

  • 90 minut

Środki dydaktyczne:

Publikacje i materiały metodyczne:

  • Przewodniki Zwierzęta (5 egz.)
  • Karta pracy (5 egz.) (załącznik 1)
  • Materiały dla nauczyciela – załączniki do karty pracy (1 kpl.) (załącznik 2)
  • Loteryjka (30 egz.) (załącznik 3)

Środki audiowizualne:

  • Komputery z dostępem do internetu.

Materiały pomocnicze:

  • kartki do notatek (5 egz.),
  • ołówki (30 szt.),
  • klej (5 szt.),
  • nożyczki (30 szt.),
  • temperówka,
  • gumka.