Dobre praktyki w edukacji i turystyce

Jak prowadzić skuteczną edukację oraz jak udostępniać ciekawe obiekty turystyczne znajdujące się w lasach? Na te pytania szukali odpowiedzi uczestnicy konferencji „Turystyka i edukacja leśna na terenach niezurbanizowanych”, zorganizowanej w Chęcinach 17-18 września.
19.09.2018 | Małgorzata Haze

Jak prowadzić skuteczną edukację oraz jak udostępniać ciekawe obiekty turystyczne znajdujące się w lasach? Na te pytania szukali odpowiedzi uczestnicy konferencji „Turystyka i edukacja leśna na terenach niezurbanizowanych”, zorganizowanej w Chęcinach 17-18 września.

Anna Pikus, naczelnik Wydziału Społecznych Funkcji Lasu Dyrekcji Generalnej LP, przedstawiła założenia profilu kompetencyjnego edukatora leśnego. Ma on służyć ukierunkowaniu rozwoju zawodowego edukatorów w Lasach Państwowych oraz osób zainteresowanych pracą na tym stanowisku.

Pierwszym elementem profilu kompetencji jest lista predyspozycji, jakie powinien posiadać edukator. Należą do nich: pasja i optymizm, komunikatywność, łatwość nawiązywania kontaktów, samodzielność, wiedza przyrodnicza oraz otwartość i elastyczność. – Chcielibyśmy, żeby pomogło to kierownikom jednostek zatrudniającym edukatorów leśnych. To oni stoją na pierwszym froncie kontaktów ze społeczeństwem, dlatego powinni posiadać odpowiednie predyspozycje do wykonywania swojej pracy – mówiła Anna Pikus.

Profil zawiera też listę kompetencji edukatorów, takich jak projektowania zajęć, metody edukacyjne, organizacja pracy i współpraca.

Każda z nich została scharakteryzowana na trzech etapach ścieżki rozwoju edukatora (młodszy edukator, samodzielny edukator i lider edukacji). Anna Pikus poinformowała też, że powstaje nowe zarządzenie Dyrektora Generalnego LP regulujące działalność edukacyjną LP, uwzględniające profil kompetencji.

Podczas konferencji omówiono też zadania edukatorów pod kątem prawnym. Czego edukator może oczekiwać od swoich przełożonych, turystów i współpracowników? Jakie ma prawne obowiązki względem pracodawcy i uczestników zajęć edukacyjnych? Na te pytania szukała odpowiedzi w swoim referacie radca prawny Agnieszka Macura.

Prelegentka wymieniła liczne przepisy prawa traktujące o zasadach zachowania się w lesie. Zwróciła uwagę, że komunikacja z uczestnikami zajęć edukacyjnych powinna być pozytywna – edukatorzy nie powinni informować o obowiązujących zakazach, lecz pokazywać, jakie aktywności można podejmować w lesie. Pracę edukatora ułatwią regulaminy opisujące podstawowe prawa i obowiązki edukatorów oraz uczestników zajęć, karty zgłoszeniowe na zajęcia, a także informacje na temat ekwipunku potrzebnego na wypad do lasu.

Do innego spojrzenia na edukację leśną zachęcał Wiktor Naturski z Nadleśnictwa Ustroń. Powołując się na badania naukowe, zwracał uwagę na to, jak ważna jest edukacja przez pracę i zabawę. Przy czym na efektywność nauczania największy wpływ ma tzw. kolektywna sprawczość nauczycieli, czyli ich wiara w to, że mogą coś zmienić jako zespół, a także samoocena uczniów, dobre relacje społeczne, informacja zwrotna i nastawienie na wyzwania.

Za Manfredem Spitzerem Wiktor Naturski przekonywał, że dzieci używające elektroniki uczą się wolniej od tych, które z niej nie korzystają. Wbrew pozorom droga cyfrowa nie jest więc przyszłością edukacji, bo żeby coś dobrze poznać, trzeba tego doświadczyć wszystkimi zmysłami. – Celem edukacji musi być zmiana postaw, a nie tylko przekazywanie wiedzy – przekonywał Wiktor Naturski. –  Aby się to udało, zajęcia muszą być przyjemne i opierać się na współpracy, a jednocześnie uczyć samodzielności i dawać uczestnikom poczucie sprawczości. Dobrym tego przykładem są choćby warsztaty z rzeźbienia w drewnie

Podczas konferencji zaprezentowano też dwa ciekawe pomysły na wzbogacenie zajęć edukacyjnych. Dagny Nowak-Staszewska z Nadleśnictwa Karnieszewice opowiadała, jak w niesztampowy sposób uczyć dzieci rozpoznawania roślin. Z kolei Julia Nowicka z firmy Logic Gate zaprezentowała kilka pomysłów na eksponaty interaktywne.

Część referatów była poświęcona turystyce i udostępnianiu lasu. Tomasz Łaskowski z Nadleśnictwa Czerwony Dwór opowiedział historię walki o ochronę piramidy w Rapie – słynnego zabytku znajdującego się na terenie nadleśnictwa. Budynek był w opłakanym stanie, groził zawaleniem. Dzięki determinacji leśników i zastosowaniu skaningu laserowego udało się opracować dokumentację konserwatorską i architektoniczną. Prace konserwatorskie w Rapie są na ukończeniu, a ich łączny koszt to ok. 1 mln zł.

Z kolei Zenon Piotrowicz opowiadał o działaniach podjętych przez leśników w Wilczym Szańcu – dawnej kwaterze Hitlera, od ponad roku udostępnianej zwiedzającym przez Nadleśnictwo Srokowo, a Jarosław Mytych o koncepcji zagospodarowania rekreacyjno-turystycznego LKP Lasy Elbląsko-Żuławskie.

Podczas konferencji poruszono też m.in. tematy turystyki konnej w Lasach Państwowych, turystyki i edukacji w Świętokrzyskim Parku Narodowym, relacji ochrony lasu oraz edukacji i turystyki, udostępniania lasu w terenie nadmorskim czy turystyki łowieckiej.

Drugiego dnia spotkania odbyły się warsztaty dotyczące trudnych sytuacji w pracy z grupą, aktywizujących metod pracy, projektowania sal edukacyjnych i edukacji dla zrównoważonego rozwoju.

Konferencja odbyła się pod patronatem honorowym dyrektora generalnego Lasów Państwowych. Wzięli w niej udział słuchacze studiów podyplomowych „Turystyka i edukacja leśna na terenach niezurbanizowanych”, organizowanych przez Wydział Leśny SGGW. Studia odbywają się pod honorowym patronatem prezesa Polskiej Organizacji Turystycznej. Zarówno studia, jak i sama konferencja zostały dofinansowane przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.