Żuk leśny wędruje w stronę Słońca

Żuk leśny (Anoplotrupes stercorosus) jest jednym z dwóch przedstawicieli swojej rodziny bytującym na terenach leśnych. Należy do rodziny gnojarzowate (Geotrupidae), co w wolnym tłumaczeniu z greckiego oznacza „drążący ziemię”.

Nazwa ta jest jednocześnie opisem wykopywanych przez samice żuków ziemnych gniazd dla larw. Podziemny korytarz może osiągnąć długość nawet 40 cm, a larwy są składane w jego odnogach – komorach lęgowych.

Korytarze żuki wypełniają martwą substancją organiczną: fragmentami ściółki czy odchodami roślinożerców. Dlatego żuk jest uważany za wielkiego przyjaciela lasów. Różne źródła podają, że średnio na jeden hektar powierzchni leśnej bytujące na niej żuki zakopują od 250 kg do 700 kg suchej masy.

Poprawia to znacznie jakość gleb leśnych, zwłaszcza na suchszych siedliskach, gdzie nie występują dżdżownice.

W poszukiwaniu jedzenia żuki posługują się głównie węchem, dlatego oczy spełniają u nich rolę drugorzędną. Narządem węchu u tych owadów są buławkowate czułki. Często, gdy żuk dotrze na jakieś wzniesienie, czyli wystający ze ściółki patyk lub szyszkę, unosi przednią część ciała i nastawia czułki. Wtedy właśnie intensywnie węszy.

Mimo swojego masywnego i ociężałego wyglądu żuki są dobrymi lotnikami. W locie wydaje charakterystyczny dźwięk buczenia.
Inną muzyczną zdolnością żuka leśnego i jego krewniaków jest strydulacja, czyli zdolność wydawania dźwięków przez pocieranie tylnych odnóży o dolne płytki odwłoka, czyli sternity. Najczęściej strydulują, kiedy żuki poczują się zagrożone.

Jednak najciekawszą umiejętnością żuka jest to w jaki sposób odnajduje swoją życiową drogę po leśnych ostępach. W swoich wędrówkach żuk potrafi się nawigować względem położenia Słońca. W 2013 r. prof. Marcus Byrne z Wits University w Johannesburgu  opisał wyniki badań. Według niego żuki kierują się także światłem Księżyca i Drogi Mlecznej.

Warto dowiedzieć się, jak odróżnić żuka leśnego od wiosennego. Oba mają identyczny owalny kształt, buławkowate czułki i wyrostek na środku głowy. Pokrywy żuka leśnego  są pokryte licznymi podłużnymi bruzdami i żłobieniami, natomiast żuk wiosenny ma pokrywy gładkie, bez wyraźnych bruzd.

Poza terenami leśnymi występuje jego kuzyn - żuk gnojarz, który rzeczywiście toczy kule z odchodów.