Nowe zasady kontraktowania usług leśnych

- Liczę, że zaprezentowane tu propozycje spełnią państwa oczekiwania, pozwolą na wzmocnienie obustronnego zaufania na dalsze lata - mówiła uczestnicząca w spotkaniu Katarzyna Kępka, podsekretarz stanu w Ministerstwie Środowiska. Dodała, ze propozycje i postulaty przedsiębiorców leśnych zostały szczegółowo przeanalizowane i ocenione pod kątem ich przejrzystości, efektywności, a prezentowane wytyczne są odpowiedzią na większość postulowanych kwestii. - Wspólnie wypracowujemy jaśniejszy i klarowny system kontraktowania usług, poczynając od opisu przedmiotu zamówienia aż do bardziej przejrzystego systemu rozliczeń. Proponowane rozwiązania traktujemy jako materiał testowy, który w ciągu dwóch najbliższych lat ma nam pokazać jak one funkcjonują. Wnioski i uwagi będą podstawą do stworzenia stabilnego już systemu - podkreślała.

Szczegółowe rozwiązania
Opracowanie jednolitych zasad zamawiania usług leśnych to efekt prac zespołu zadaniowego, który konsultował swoje prace z przedsiębiorcami leśnymi. Prezentując szczegóły rozwiązań Wiesław Krzewina, zastępca dyrektora generalnego LP ds. strategii, organizacji i rozwoju przypomniał, że istnieje obecnie ponad 100 indywidualnych rozwiązań i modeli kontraktowania usług leśnych. Tym co przedsiębiorcy zgłaszali podczas kolejnych spotkań i z czym zgadzają się przedstawicielami LP były m.in. brak jednolitego wzoru umowy i SIWZ, nieskuteczne mechanizmy eliminowania nieuczciwej konkurencji, a także niewłaściwa miejscami organizacja prac (np. brak koncentracji prac w przestrzeni, częste i generujące zbędne koszty „przerzuty” na oddalone pozycje czy też zbyt duża liczba sortymentów dla pojedynczych pozycji). Ponadto brak kryteriów do ustalania wielkości pakietów, czas trwania umów, kompleksowość pakietów, jak również kryteria pozacenowe w przetargach. To tylko niektóre przykłady.

Kluczowe elementy proponowanych rozwiązań:

• podział zamówienia na części - wielkością części zamówienia jest grupa leśnictw (pakiet to kilka leśnictw, optymalnie 2-4, zaleca się mniejszy niż nadleśnictwo);
• wadium - 3 proc. wartości zamówienia określonej dla danej części;
• zabezpieczenie należytego wykonania umowy - 5-10 proc. ceny łącznej na daną część zamówienia (decyzja należy do kierownika jednostki);
• potencjał ekonomiczny wykonawcy (zdolność finansowa) - przez dwa miesiące wykonawca ma wykonać pracę niejako ją kredytując; jest to narzędzie do eliminacji tzw. zul-i teczkowych;
• system rozliczeń - zamawiający będzie rozliczał się z wykonawcą na podstawie stawek za tzw. jednostki naturalne (zł/metr sześc.) a nie roboczogodziny; początkowo w zakresie pozyskania, docelowo również dla pozostałych prac.

Koszyki POZ (ścinka i zrywka).
Tu przewidziano grupowanie prac dla jednolitych stawek: stawka określana przez wykonawcę - zł/m sześc. w następujących grupach: cięcia zupełne - rębne (rębnie I oraz rębnia IIIA), pozostałe cięcia rębne - realizowane w ramach rębni. Poza tym trzebieże późne i cięcia sanitarno-selekcyjne, trzebieże wczesne i czyszczenia późne, jak również cięcia pozostałe i przygodne. Zrywka - stawka zryczałtowana w zł/m sześc. Warunki udziału w postępowaniu to: wiedza i doświadczenie - udokumentowanie wykonania co najmniej jednej usługi na kwotę nie mniejszą niż 50-100 proc. wartości przedmiotu zamówienia. Oprócz tego - dysponowanie adekwatnym do zakresu zamówienia sprzętem, a także dysponowanie osobami do kierowania i koordynowania prac (w tym określonego w przepisach BHP nadzoru) z wykształceniem leśnym. Ponadto - dysponowanie środkami finansowymi (zdolnością kredytową).

Kryteria oceny ofert: cena - do 80 proc., zatrudnianie na podstawie umowy o pracę (ew. inne - jak doświadczenie, wyposażenie itp.)minimum 20 proc.; kryterium zatrudnienia dotyczy wyłącznie osób wykonujących prace z zakresu pozyskania i zrywki drewna oraz nadzoru z wykształceniem leśnym. Nie wyklucza się zwiększenia tego kryterium do 30 proc.

Inne elementy to ramowy (możliwy do modyfikowania i uzupełnienia) opis prac i szczegółowy opis procedur odbioru, określenie zapisów umowy i tzw. prawo opcji, czyli możliwość wskazanych w umowie i wcześniej w zamówieniu niektórych parametrów przedmiotu umowy (minimum 70 proc. wartości umowy). Ponadto - dopuszczenie podwykonawstwa, jednolite i szczegółowe rozwiązania w zakresie procedur zlecania i odbioru prac, jednolity, czytelny dla obu stron katalog kar, a także zalecanie wskazywania (przez zamawiającego) we wzorze formularza ofertowego stawki VAT.

Opracowana przez zespół zadaniowy dokumentacja (głównie SIWZ i umowa) zostaną wzbogacone o szczegółowy komentarz (opracowany przez specjalizującą się w zamówieniach publicznych kancelarię prawną), zawierający odniesienia do formalnych aspektów stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych i innych istotnych aktów prawnych. Ponadto odniesienia do kluczowych praktycznych zagadnień gospodarki leśnej w kontekście zamawiania usług leśnych.

Jak podkreślał dyrektor Wiesław Krzewina wprowadzenie proponowanych zmian powinno wspierać uczciwą konkurencję, walczyć z szarą strefą, promować klauzule społeczne w przetargach na usługi leśne, wzmocnić działanie czynnika ekonomicznego (polisa, zabezpieczenie, kary). Zmiany te powinny również przyczynić się do zwiększenia liczby pilarzy zatrudnionych na umowach o pracę, a to powinno poprawić bezpieczeństwo oraz podnieść jakość wykonywanej pracy, a także umożliwić - poprzez precyzyjne postanowienia umowne - rozwiązanie umowy z nierzetelnym wykonawcą.

W części dyskusyjnej spotkania przedsiębiorcy leśni, odnosząc się do przedstawionych rozwiązań, a także wybiegając poza te rozstrzygnięcia,  poruszali m.in. kwestie dotyczące wprowadzenia w rozliczeniach jednostek naturalnych, kalkulację stawek, ujednolicenia stawek, przewidywanego wzrostu stawek, problemu tzw. rażąco niskiej ceny, powodów zmiany kryteriów oceny pozacenowej, kwestię umów ramowych czy tzw. pakietów harwesterowych, specjalistycznych.

Spotkanie podsumował Adam Wasiak. - Doceniam to, że chcieliście Państwo tu przyjechać i rozmawiać z nami. Rzeczywiście, świat się wokół zmienia, otoczenie się zmienia a my od dwudziestu kilku lat tkwimy w tym samym systemie zamawiania usług leśnych. Prezentowane rozwiązanie może wreszcie coś zmieni. Na pewno jednak nie zmieni się to, że Lasy Państwowe będą nadal stawiały na prywatny sektor usług leśnych - mówił. Podkreślił przy tym dużą determinację kierownictwa LP w kwestii wprowadzenia proponowanych wytycznych. Zaznaczył iż jest przekonany, że rozwiązanie uda się doskonalić po to, aby  doprowadzić do jednolitości usług w LP. Istotna, o czym wspomniał, jest kwestia wprowadzenia katalogów pracochłonności. - Jesienią przyszłego roku zamierzamy kosztorysować pracę na rok 2017 już na podstawie nowych katalogów.

Nawiązując do stawek dyrektor powiedział, że w przetargach na 2016 rok przewidywany jest ich wzrost w granicach 5 proc. w porównaniu z planem finansowym roku 2015. - Wzrost ten różnie się kształtuje, są dyrekcje, gdzie będzie przekraczał i 10 proc. z uwagi na dysproporcje w całym kraju. Zamierzamy budować plan finansowy w ten sposób, aby na usługi leśne co roku przeznaczać więcej środków niż wynosi inflacja. Jest to sposób na dojście do stawek, których Państwo oczekujecie – mówił Adam Wasiak. Zapewnił, że wierzy, że przy zastosowaniu tego narzędzia i mocnym sterowaniu przez dyrektora generalnego sferą usług leśnych, czego do tej pory nie było, uda się rynek uspokoić i doprowadzić do tego, aby pracownicy zul-i mogli godnie zarabiać.