Sezon na gałązki

Zbiór gałązek grabu pospolitego (Carpinus betulus) oraz brzozy brodawkowatej (Betula pendula) najlepiej jest zacząć już w grudniu. Do zbioru wybieramy cienkie, jednoroczne gałązki. Można je zbierać aż do pojawienia się liści na wiosnę. Wybieramy te, których kora jest  zdrowa. Im więcej pączków na gałązce, tym lepiej. Takie gałązki, przechowywane w temperaturze pokojowej, łatwo jest ususzyć. Ususzony surowiec można mielić na pył lub kruszyć na mniejsze kawałki lub używać w stanie świeżym.

Natomiast gałązki do pozyskania kory zbieramy wiosną, gdy ruszają soki. Do okorowania należy wybrać ok. 3-letnie gałązki o zdrowej korze. Naciąć je wzdłuż, a następnie zdjąć korę odcinkami o długości kilku centymetrów.

Należy pamiętać, żeby podczas zbierania gałązek robić to rozsądnie, aby nie zniszczyć drzewa.
Kora oraz gałązki brzozy i grabu dzięki betulinie są silnym środkiem moczopędnym, napotnym, przeciwzapalnym oraz przeciwgorączkowym. Ich stosowanie poleca się przy chorych zatokach, bólach głowy, zatruciach, nadciśnieniu, gorączce i przeziębieniu.

Odwar z kory lub gałązek świeżych lub suchych: czubata łyżka rozdrobnionego surowca na szklankę wody; zalać zimną wodą, potem podgrzewać powoli, gdy zacznie się gotować – gotować 20 min. Następnie przykryć, odstawić na 20 min., dopełnić brakującą ilość wody. Podzielić na cztery równe części i wypić w ciągu dnia.

Wyciąg na winie: 1 część surowca (gałązki, kora) rozdrobnionego, świeżego lub suchego zalać 7 częściami wina gorącego; odstawić w ciemne miejsce w słoju zamkniętym na 7 dni; po czym przefiltrować. Pić 1 kieliszek dziennie przy nowotworach, chorobach reumatycznych, nadciśnieniu i miażdżycy.

Betulina z kory brzozy i grabu wspomaga metabolizm, obniża poziom cholesterolu we krwi, zapobiega otyłości związanej z dietą i zwiększa wrażliwość komórek na insulinę, wykazuje także działanie przeciwnowotworowe.

Odwar z kory i gałązek działa silnie odtruwająco, przeciwkrwotocznie, przeciwreumatycznie i przeciwartretycznie. Wykazuje także działanie uspokajające przy wyczerpaniu nerwowym i osłabieniu.

 Zewnętrznie betulina i kwas betulinowy są wykorzystywane do leczenia łuszczycy, jako środek przeciwzapalny w leczeniu przewlekłych wyprysków i innych chorób skórnych. Wyciągi z kory i gałązek są mocnym i wyjątkowo skutecznym lekiem, który jest bezpieczny w stosowaniu ze względu na minimalną toksyczność.

Brzoza zajmowała także dużo miejsca w tradycji przedchrześcijańskiej. Gałązkami tego drzewa dekorowano domostwa. Urządzano też barwne korowody, w których szli ludzie w wiankach i z bukietami z gałązek brzozowych. Zwyczaj ten połączono później z chrześcijańskim świętem zwanym Zielonymi Światkami.

Istniał też stary zwyczaj, który praktykowano w okolicy Wielkanocy – w noc św. Jana puszczano na rzekę wianki uplecione m.in. z gałązek brzozy. Obserwowano jak płyną i na tej podstawie przepowiadano przyszłość.

Pocałunek przez koło uplecione z gałązek brzozowych był symbolem wejścia w poważny związek – w ten sposób przypieczętowane były związki kobiety z mężczyzną. Słowianie często robili kołyski z drewna brzozowego dla odwrócenia uroków.

Sporządzone z brzozy amulety miały chronić ludzi przed złymi mocami, demonami i duchami. Posążki bóstw w celach ochronnych obwijano korą brzozową.

Co ciekawe, również w innych kulturach była bardzo cenionym drzewem. Syberyjscy znachorzy nazywali brzozę drzewem naznaczonym bogiem, ponieważ wykazuje wyjątkowo dużo właściwości leczniczych.

Od czasów starożytnych była uważana za symbol Matki Ziemi, drzewo mądrości i wieczności, która potrafi wyleczyć zarówno ciało, jak i duszę.