Rola szkółki w życiu lasu

Jednak żeby wykonać to zadanie, trzeba mieć do tego potrzebny materiał, czyli sadzonki drzew. Skąd się one biorą? Miejscem, gdzie są hodowane jest szkółka leśna. Przypomnijmy, że mamy dwa typy szkółek – tradycyjne, produkujące sadzonki z odkrytym systemem korzeniowym oraz szkółki kontenerowe, gdzie hodowane są sadzonki z zakrytym systemem korzeniowym.

Wiosną wraz z budzącą się z zimowego snu przyrodą, wraca życie na szkółki leśne. W tradycyjnych szkółkach, które zlokalizowane są w głębi lasu, śnieg może dłużej się utrzymywać, a ziemia pozostaje długo ściśnięta mrozem.

Jednak gdy już pozwolą na to warunki, pełną parą ruszają prace mające na celu przygotowanie materiału sadzeniowego potrzebnego do wiosennych odnowień i zalesień.

Wszystkie prace szkółkarskie, począwszy od wyjęcia sadzonek po dostarczenie na miejsce sadzenia, muszą być wykonane z jak największą starannością. W dużym stopniu od nich zależy udatność zakładanych upraw leśnych, późniejszy rozwój drzewostanów, a nawet w efekcie końcowym jakość wyhodowanego surowca drzewnego.

Wczesną wiosną, gdy gleba rozmarznie i wystarczająco osiąknie, pracownicy szkółki przystępują do wyjmowania sadzonek z ziemi.
Ważne są tu odpowiednie warunki wilgotnościowe gleby, ponieważ gdy będzie zbyt sucho lub zbyt mokro, to może dojść do uszkodzenia delikatnego systemu korzeniowego.

Sadzonki mogą być wyjmowane na różne sposoby: ręcznie, częściowo zmechanizowanie lub w pełni mechanicznie. Pierwszy sposób jest bardzo pracochłonny i mało wydajny, ale za to precyzyjny. W drugim przypadku specjalne wyorywacze odpowiednio spulchniają glebę i rozluźniają sadzonki, co ułatwia ich późniejsze ręczne wydobycie, tym samym przyspiesza to prace. Z kolei w sposobie mechanicznym, specjalne maszyny i urządzenia umożliwiają wyoranie sadzonek, otrząśnięcie ich z nadmiaru gleby, a nawet spakowanie
w pęczki.

Bez względu na sposób wyjmowania roślin, czynności te są wykonane tak, aby nie dopuścić do uszkodzenia sadzonek przez zranienie, złamanie części nadziemnej lub okaleczenie systemu korzeniowego. Korzenie są bardzo wrażliwe na przesychanie, dlatego po wyjęciu sadzonek z gleby są odpowiednio zabezpieczane.

Po wyjęciu z gleby materiał sadzeniowy podlega tzw. sortowaniu, czyli klasyfikacji jakościowej. Podczas tego etapu pracownicy sprawdzają, czy przygotowywane przez nich sadzonki spełniają określone wymagania. W czasie sortowania kontroluje się m.in. czy sadzonki nie są uszkodzone, ich część nadziemna ma odpowiednią wysokość, a system i szyja korzeniowa mają odpowiednią długość i grubość.  

Czynności te są bardzo pracochłonne, a ponadto konieczne jest duże doświadczenie pracowników wykonujących te zadania. Po przesortowaniu sadzonek układa się je w pęczki o określonej liczbie, co ułatwia ich dalsze wykorzystanie.

Kolejnym etapem jest przechowywanie sadzonek. Zanim ruszą one w drogę na miejsce sadzenia, co może nastąpić niemal po wyjęciu sadzonek lub po kilku miesiącach, są one odpowiednio zabezpieczane przed przesychaniem.

Sposób przechowywania materiału sadzeniowego zależy od okresu, jaki będą oczekiwały na wysadzenie, a także od dostępnych możliwości. Najczęstszym i najprostszym sposobem na zabezpieczenie sadzonek jest tzw. zadołowanie. W przygotowanych do tego celu dołach, zlokalizowanych w miejscach nienasłonecznionych i osłoniętych od wiatru, składa się sadzonki, a ich korzenie okrywa się warstwą gleby. 

Jeżeli sadzonki wyjeżdżają ze szkółki w stosunkowo krótkim czasie po ich przygotowaniu, to często są zadołowane na poletkach, w pobliżu miejsca, skąd zostały wyjęte. W przypadku, gdy rośliny muszą długo oczekiwać na wysadzenie, to można je przechowywać w przystosowanych szopach, piwnicach, przechowalniach i chłodniach. Często przed czynnościami związanymi z przechowywaniem sadzonek, ich korzenie są dodatkowo zabezpieczone przed przesychaniem przez tzw. żelowanie. To wszystko po to, aby zachować jak najwyższą jakość materiału sadzeniowego.

Jednym z ostatnich etapów jest transport. Czynności związane z załadunkiem, przewozem i rozładunkiem podobnie jak poprzednie prace muszą być wykonywane szybko, żeby nie przesuszyć systemu korzeniowego.

Po przewiezieniu i rozładunku sadzonek są one zadołowane w pobliżu miejsca sadzenia. Często dół z sadzonkami okrywany jest świerkowymi lub jałowcowymi gałęziami, aby ochronić je przed działaniem słońca, a także przed gryzoniami. Tak zabezpieczone sadzonki już tylko czekają na posadzenie.