Nowe stanowisko podejźrzona rutolistnego w Puszczy Białowieskiej
Agnieszka Laskowska-Ginszt, która zajmuje się zagadnieniami ochrony przyrody w Nadleśnictwie Hajnówka, dokonała odkrycia nowego stanowiska rzadkiej rośliny chronionej – podejźrzona rutolistnego. Oto, co pisze na temat swojego odkrycia:
W sierpniu 2012 r. na terenie Nadleśnictwa Hajnówka, na obrzeżu rezerwatu przyrody Starzyna, zostało odnalezione nowe stanowisko podejźrzona rutolistnego Botrychium multifidum. Odszukanie nieznanego stanowiska bardzo rzadkiego gatunku jest nie lada przeżyciem, zarówno dla samego odkrywcy, jak i dla całego środowiska przyrodniczego.
Podejźrzon rutolistny podlega w Polsce ochronie gatunkowej, znajduje się również na „Liście roślin zagrożonych w Polsce”. Jest ujęty w załączniku I Konwencji Berneńskiej, co zobowiązuje państwa-strony Konwencji (w tym Polskę) do zapewnienia mu ścisłej ochrony. Na obszarze województwa podlaskiego B. multifidum ma status gatunku narażonego na wyginięcie.
Gatunek występuje na rozproszonych stanowiskach na niżu i w górach. Spotykany jest w ubogich murawach bliźniczkowych, na ubogich łąkach, polanach oraz na obrzeżach lasów i zarośli.
Do tej pory w Puszczy Białowieskiej znane były cztery stanowiska podejźrzona rutolistnego, jednak w ostatnich latach nie zostały one potwierdzone. Odnaleziono natomiast nie notowane do tej pory w literaturze stanowisko z jednym okazem w Białowieskim Parku Narodowym.
Na nowo stwierdzonym stanowisku w Nadleśnictwie Hajnówka populacja liczy w jednym fragmencie do 30, a w drugim do 50 okazów. Jest zatem znacznie większa, niż ta z Białowieskiego Parku Narodowego. Znane do tej pory populacje B. multifidum w północno-wschodniej Polsce liczyły zwykle od kilku do kilkunastu, rzadko kilkadziesiąt osobników. Zdecydowana większość osobników na nowym stanowisku miała wykształcone liście zarodnionośne, a wysokość najbardziej okazałych osobników wynosiła nawet 20 cm.
Rozwój podejźrzona uwarunkowany jest współżyciem z określonym gatunkiem grzyba - być może właśnie to ogranicza możliwości występowania tej paproci. Gatunkowi zagraża spontaniczna sukcesja drzew i krzewów, co znajduje potwierdzenie również na nowoodkrytym stanowisku. Ochrona bierna może doprowadzić do opanowania całej powierzchni stanowiska przez drzewa i w konsekwencji do zaniku Botrychium multifidum. Ze względu na to, Nadleśnictwo Hajnówka w listopadzie 2012 r., w oparciu o decyzję Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, usunęło nalot drzew, w celu utrzymania siedliska tego cennego gatunku.
Powierzchnia, na której występuje podejźrzon, została zaliczona do powierzchni odtwarzanych w ramach projektu LIFE+ „Ochrona orlika krzykliwego”. Przez najbliższe lata będzie wykaszana, co zapewni ochronę czynną wielu gatunkom fauny i flory - w tym również populacji podejźrzona. Taka czynna ochrona jest szczególnie ważna w przypadku takich osobliwości florystycznych jak podejźrzon, sasanka otwarta, leniec czy nasięźrzał. Pozostawienie ich siedlisk naturalnej sukcesji spowodowałoby diametralne zmiany w panujących warunkach, a w konsekwencji - wyginięcie tych cennych gatunków.
