Leśnicy dbają o nietoperze
Nadleśnictwo Kalisz (RDLP w Poznaniu) przedstawiło wyniki jesiennej inwentaryzacji schronów dla nietoperzy. W ubiegłym roku w lasach nadleśnictwa przygotowało trzy kolonie dla tych ssaków rozmieszczone wzdłuż leśnych dróg.
Większość tych skrzydlatych ssaków jest związana z lasami, zasiedlają dziuple oraz szczeliny w pniach. By zagwarantować im odpowiednią liczbę miejsc noclegowych, lęgowych i zimowisk leśnicy wspólnie z naukowcami rozwieszają sztuczne domy tzw. schrony.
Nadleśnictwo przygotowało trzy powierzchnie badawcze - kolonie, w których łącznie rozwieszono aż 30 schronów, po 10 schronów na każdą kolonie.
Leśnicy dokonali wyboru miejsc we współpracy z chiropterologami. Budki rozmieszczone zostały na sąsiadujących ze sobą drzewach, na wysokości około 3-4 metrów. Schrony zbudowano z trocinobetonu w dwóch rozmiarach, przystosowanych dla większości gatunków nietoperzy żyjących w lasach.
- W strefie klimatu umiarkowanego większość gatunków tych ssaków jest silnie związana z lasami. Zasiedlają głównie dziuple drzew oraz szczeliny w pniach. W tego typu schronieniach spotykamy zarówno pojedyncze osobniki jak i kolonie dochodzące nawet do kilkudziesięciu osobników - informuje dr Grzegorz Wojtaszyn z Polskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody „Salamandra".
- Obecnie wiele gatunków nietoperzy jest zagrożonych, aby zachować i ochronić te zwierzęta podejmuje się różnorodne działania ochronne, badawcze i edukacyjne. Jednym z podstawowych zadań, oprócz pozostawiania dziuplastych, martwych lub uszkodzonych drzew, w których ssaki te znajdują odpowiednie naturalne kryjówki, jest rozwieszanie specjalnych skrzynek. Są one ważne zwłaszcza w młodszych drzewostanach, pozbawionych jeszcze naturalnych dziupli – wyjaśnia Wojtaszyn.
Podczas inwentaryzacji schronów można ocenić zasiedlenie budek, naukowcy uzyskują informacje, które gatunki najchętniej z nich korzystają. Pozwalają także oszacować liczebność i żywotność lokalnych populacji.
Podczas inwentaryzacji schronów dla nietoperzy w Nadleśnictwie Kalisz sprawdzano:
- zasiedlenie lub brak zasiedlenia przez nietoperze (za potwierdzenie zasiedlenia uznawano obecność osobników lub ich odchodów);
- określano ich liczbę i przynależności gatunkową.
Z 29 skontrolowanych budek 11 nosiło ślady zasiedlenia. Jeden schron został zniszczony, prawdopodobnie na skutek wandalizmu. W trakcie kontroli odnotowano obecność 13 nietoperzy należących do przynajmniej dwóch gatunków. Jednym z nich był karlik większy (Pipistrellus nathusii), drugi to karlik malutki lub karlik drobny (Pipistrellus pipistrellus/Pipistrellus pygmeus).
Bardzo cenne okazało się odkrycie w jednej z budek aż osiem osobników karlika większego. Uwzględniając fenologię i specyfikę gatunku, można wnioskować, że był to harem. Z kolei w innym skupisku stwierdzono występowanie odchodów, które należały do gatunku większego niż znalezione karliki. O tym, że nie tylko nietoperze chętnie zimują w schronach obserwatorzy przekonali się znajdując sporo błonkówek, głównie szerszeni.
Biorąc pod uwagę, kiedy zostały zawieszone budki (niecały rok temu), długowieczność nietoperzy i ich wieloletnie przywiązanie do zajmowanych kryjówek, uzyskane wyniki należy interpretować jako początkowy etap zasiedlania.
- Wyniki pierwszej inwentaryzacji naszych schronów są zadowalające, ponieważ mówimy o dużym zasiedleniu w jednym skupisku i okazjonalnym w dwóch pozostałych. Mamy do czynienia z natychmiastową reakcją środowiska na wykonane w latach ubiegłych działania. Uwzględniając znaczenie biocenotyczne nietoperzy oraz deficyt naturalnych schronień, koncepcja tworzenia sztucznych skupisk rozrodczych, z uwzględnieniem właściwych dla potrzeb nietoperzy lokalizacji, wydaje się być właściwa - podsumowuje projekt starszy specjalista ds. ochrony lasu z Nadleśnictwa Kalisz.
Nie tylko Nadleśnictwo Kalisz jest zaangażowane w czynną ochronę nietoperzy. Na terenie Nadleśnictwa Antonin, także z poznańskiej dyrekcji LP, równolegle z działaniami dotyczącymi ochrony tych ssaków, od 1998 r. są prowadzone badania naukowe. Oceniany jest skład gatunkowy, liczebność, zmienność sezonowa w zasiedlaniu skrzynek. Od 2004 r. nietoperze są tam również obrączkowane, badane są aspekty związane z migracjami, przywiązaniem do kryjówek, rozrodem czy długowiecznością tych ssaków.
