Lasy jak królewskie ogrody

Wiosna i lato to pora kwitnienia roślin. Kwietne kobierce są prawdziwą ozdobą nie tylko pól i łąk, ale również lasów. Teraz w głębi lasu zakwitła piękna naparstnica purpurowa.
13.06.2016 | Jadwiga Kuczyńska, Nadleśnictwo Strzebielino

Wiosna i lato to pora kwitnienia roślin. Kwietne kobierce są prawdziwą ozdobą nie tylko pól i łąk, ale również lasów. Teraz w głębi lasu zakwitła piękna naparstnica purpurowa.

Pierwsze kwiaty pojawiają się już wczesną wiosną, jeszcze zanim drzewa rozwiną liście. Ci pionierzy wiosny, to tzw. rośliny aspektu wczesnowiosennego, są to typowe rośliny dna lasu. Wykorzystują one nieograniczony przez liście dostęp światła.

Te pierwsze kwiaty, po zimowych miesiącach, są przez wszystkich niecierpliwe wyczekiwane. Pierwsze, cieplejsze słoneczne promienie budzą wtedy przylaszczkę pospolitą, zawilce: gajowego i żółtego, łuskiewnika różowego (nie zawiera chlorofilu, dlatego nie przeprowadza procesu fotosyntezy; jest rośliną pasożytniczą), śledziennicę skrętolistną, bluszczyka kurdybanka oraz fiołki.

Tych ostatnich w Polsce występuje aż 25 gatunków, z czego trzy podlegają ochronie ścisłej. Fiołek uznawany jest za symbol skromności, a rozsiewany jest przez mrówki, czyli symbol pracowitości. Jeden z nich – fiołek trójbarwny – jest protoplastą wszystkich odmian bratków ogrodowych.

Późną wiosną w głębi lasu zakwita różnobarwna naparstnica purpurowa. W odróżnieniu od swej kuzynki – naparstnicy zwyczajnej – nie jest objęta ochroną gatunkową. Uważa się, że jest uciekinierką z przydomowych ogródków a na leśnych zrębach i uprawach znalazła doskonałe warunki. W okresie letnim liczba i tempo wzrostu naparstnicy purpurowej zagraża najmłodszym i najniższym nasadzeniom drzew leśnych. Z takich powierzchni musi być wykaszana.

Inną piękną rośliną, której nadmierny wzrost i rozwój zagraża uprawom leśnym jest kwitnący na żółto żarnowiec. W Polsce występuje tylko jeden gatunek – żarnowiec miotlasty. Nazwa rośliny dobrze oddaje pokrój i charakter tego gatunku. W sprzyjających warunkach ten kwitnący na żółto krzew dorasta do 2 metrów i ma tendencje do rozrastania się na boki. Jest to roślina otwartych przestrzeni, a więc łąk i upraw. Nietrudno wyobrazić sobie jak jest silną konkurencją dla kilkuletnich drzewek.

Równie ciekawie, na przełomie wiosny i lata, prezentują się torfowiska i podmokłe łąki. Na tych terenach pojawiają się białe, wełniste kobierce. Jednak to nie są kwiaty, lecz owocostany wełnianek. Przyczepione do nasionek nitki przypominające wełnę mają za zadanie pomóc nasionku w przemieszczaniu się z wiatrem na znaczne odległości. Wełnianki to rośliny klimatu chłodnego i arktycznego, w Polsce występują cztery gatunki, a jeden jest objęty ochrona gatunkową.

Tę kwietną symfonię kończy, darzony powszechną sympatią, wrzosu. Schyłek lata to pora jego kwitnienia, ale wbrew nazwie zwykle zakwita w sierpniu. Jest to roślina wybitnie światłożądna a w miejscach zacienionych zanika. Jednak jego obecność powoduje zubożenie gleby, a niekiedy też wytworzenie warstwy orsztynu. Wrzosy to także jedne z najbardziej obleganych przez pszczoły kwiatów. Wraz z wrzosem kończy się pora kwitnienia większości roślin.